Özet:
Bu çalışma özel diyet kliniğine başvurarak beslenme danışmanlığı alan yetişkin
kadınlarda, beslenme okuryazarlık düzeyinin saptanarak etiket okuma durumu ve
besin seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesidir. İstanbul’da özel bir diyet kliniğinde
yapılan bu çalışma, evren örneklemi hesabıyla 55 yetişkin kadın ile yürütülmüştür.
Yaşları 21 ve 55 arasında değişmekte olan kadınlar, en az ilkokul mezunu, kronik
rahatsızlığı bulunmayan, hamile ve emziren grubunda olmayan ve çalışmaya katılmak
için gönüllü olan bireylerdir. Katılımcılara dört aşamalı anket çalışması uygulanmıştır.
Genel bilgileri içeren sorular, Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme
Aracı (YBOYDA), Etiket Bilgisi Okuma Anketi, Besin Seçim Testi (FCQ) anketleri
uygulanarak bilgiler toplanmıştır. Veriler değerlendirilirken NCSS (Number Cruncher
Statistical System, 2007) programı kullanılmıştır.Verilerin dağılımı Shapiro-Wilk
Testi, Kruskall-Wallis testi, Mann-Whitney U Testi ve Spearman’s korelasyon analizi
kullanılmıştır. Veriler neticesinde katılımcıların yaş ortalaması 32,47±8,05, kilo
ortalaması 71,36±13,36 kg, beden kitle indeksi ortalaması 26,68±5,27 kg/m² olarak
bulunmuştur. Çalışmanın sonucunda, katılımcıların %5,5’inin sınırda okuryazarlık
düzeyi, %94,5’inin yeterli okuryazarlık düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir.
Kadınların yaşı ile beslenme okuryazarlığı, besin seçimi, kilo ve beden kitle indeksi
arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır (p>0,05). Kilo ile beslenme okuryazarlığı
arasında negatif yönde ve zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki görülürken kilo ile besin
seçim testi arasında bir ilişki bulunmamaktadır (p>0,05). Katılımcıların, beslenme
okuryazarlığı düzeyi ile besin seçim testi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
bulunmamıştır (p>0,05), fakat beslenme okuryazarlığının, besin seçim testinde bazı alt
faktörler arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür (p<0,01).
Kadınlar etiket bilgilerinden içindeki maddeler, son tüketim tarihi, kalori değeri,
sodyum/tuz değeri, kalori değeri gibi bilgilere dikkat etmektedir. Etiket bilgilerinden
viii
özellikle içindeki maddeler, kalori değeri, sodyum/tuz değeri ve kalori değeri besin
seçerken bazı faktörleri etkilemektedir. Bu çalışma gelecekte yapılacak benzer
çalışmalar için, beslenme okuryazarlık düzeyinin etiket bilgisi okuma ve besin seçimi
ile ilişkisine dair bilgiler sunmaktadır.
