Özet:
Bu çalışma Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) işgali sonrasındaki süreçte
Şiilik ’in doğduğu ve İran dışında en çok mensubunun bulunduğu Irak’ta devlet-dışı
silahlı aktör olarak Haşdi Şa’bi örgütünün İran-Irak ilişkilerindeki konumunu ve
etkisini incelemektedir. Çalışmanın teorik altyapısı, devletlerin dış politika
davranışları olan Neoklasik Realizme dayanmaktadır.
Modern İran ve Ortadoğu tarihini, Soğuk Savaş dönemi uluslararası sistemi
etkileyen en önemli gelişmelerden biri olan Şii din adamlarının önderliğinde yapılan
1979 İran İslam Devrimi bölgesel pek çok dengeyi değiştirmiştir. Bu süreçte
incelemeye değer olan konulardan biri de İran’ın, sınırları dışında yaşayan Şii aktörlere
yönelimi ve desteği üzerinden kurguladığı bölgesel hegemon güç olma amacını
barındıran stratejidir. Bu bağlamda Şiilerin İran dışında en çok yaşadığı ülkelerden
olan Irak’ın İran ile ilişkisi önemlidir.
11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen saldırılar, devlet-dışı aktör ve devlet-dışı
silahlı aktörlerin uluslararası sisteme etkisi açısından dönüm noktasıdır. Haşdi Şa’bi
özelinde devlet-dışı/devlet-dışı silahlı aktörlerin İran-Irak ilişkilerine olan etkisi nedir
sorusu çerçevesinde yapılan çalışmada, Haşdi Şa’bi’nin İran-Irak İlişkilerine etkisi
incelenmiştir. 11 Eylül olayına bağlı olarak gerçekleşen Irak işgali hem Irak’ın hem
de İran’ın ilişkilerini yeniden düzenlemiştir. İran’ın görece güç kazandığı dönemde,
zamanla devlet dışı aktör olan ancak zamanla devlet kurumuna dönüşen Haşdi
Şa’bi’nin katkısının görülmektedir. Bu sayede, İran’ın dış politikada Irak ile başlattığı
bu hamle neticesinde bölgesel bağlamda güçlü bir aktöre dönüştüğü sonucuna
varılmıştır.
