İRAN-IRAK İLİŞKİLERİNDE HAŞDİ ŞA’Bİ ÖRGÜTÜNÜN ETKİLERİ

Abstract

Bu çalışma Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) işgali sonrasındaki süreçte Şiilik ’in doğduğu ve İran dışında en çok mensubunun bulunduğu Irak’ta devlet-dışı silahlı aktör olarak Haşdi Şa’bi örgütünün İran-Irak ilişkilerindeki konumunu ve etkisini incelemektedir. Çalışmanın teorik altyapısı, devletlerin dış politika davranışları olan Neoklasik Realizme dayanmaktadır. Modern İran ve Ortadoğu tarihini, Soğuk Savaş dönemi uluslararası sistemi etkileyen en önemli gelişmelerden biri olan Şii din adamlarının önderliğinde yapılan 1979 İran İslam Devrimi bölgesel pek çok dengeyi değiştirmiştir. Bu süreçte incelemeye değer olan konulardan biri de İran’ın, sınırları dışında yaşayan Şii aktörlere yönelimi ve desteği üzerinden kurguladığı bölgesel hegemon güç olma amacını barındıran stratejidir. Bu bağlamda Şiilerin İran dışında en çok yaşadığı ülkelerden olan Irak’ın İran ile ilişkisi önemlidir. 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen saldırılar, devlet-dışı aktör ve devlet-dışı silahlı aktörlerin uluslararası sisteme etkisi açısından dönüm noktasıdır. Haşdi Şa’bi özelinde devlet-dışı/devlet-dışı silahlı aktörlerin İran-Irak ilişkilerine olan etkisi nedir sorusu çerçevesinde yapılan çalışmada, Haşdi Şa’bi’nin İran-Irak İlişkilerine etkisi incelenmiştir. 11 Eylül olayına bağlı olarak gerçekleşen Irak işgali hem Irak’ın hem de İran’ın ilişkilerini yeniden düzenlemiştir. İran’ın görece güç kazandığı dönemde, zamanla devlet dışı aktör olan ancak zamanla devlet kurumuna dönüşen Haşdi Şa’bi’nin katkısının görülmektedir. Bu sayede, İran’ın dış politikada Irak ile başlattığı bu hamle neticesinde bölgesel bağlamda güçlü bir aktöre dönüştüğü sonucuna varılmıştır.