YENİ MEDYA OKURYAZARLIĞI BAĞLAMINDA TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ İNCELENMESİ: İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ VE EBEVEYNLERİNİN DAVRANIŞSAL BAĞIMLILIK ANALİZİ

Abstract

Tekno yaşama adapte olduğumuz döngünün içerisinde yenilik, gelişim, dönüşüm kavramları teknolojiyle birlikte bireyi ve toplumları da baz almaktadır. Bu kapsamda gelişen medya okuryazarlığı, bireyin bilinçli bir şekilde kitle iletişim araç kullanımını amaçlarken, yeni medya okuryazarlığı yeni teknolojilerin bilinçli kullanımının yanı sıra eleştirel farkındalığı yüksek, dijital hak ve politikaların önemini algılayabilen, dijital okuryazar vatandaşları topluma kazandırabilmeyi amaç edinmektedir. Teknolojik devrimin beraberinde getirdikleri kullanım ve ihtiyaçlarımızı evriltirken, davranışsal olarak alışkanlıklarımızı da biçimlendirebilmektedir. Manipüle gücü yüksek olan etkileşimsel ve hızlı olan bu yeni teknolojik ortam bizleri teknoloji bağımlılığı ile mücadelenin ortasında bırakabilmektedir. Yeniliklerin farklı boyutlarda yayıldığı ve etki oranı yüksek olan insan yapımı teknolojiler, yarar ve zararların neler olabileceğinin tespitini de yine kullanıcılara bırakmaktadır. Kullanıcıların aşırı oranda çevrimiçi ortamda bulunması zararlı etkiler altında değerlendirdiğimiz bağımlılık türü olan davranışsal bağımlılık sürecini beraberinde getirmektedir. Belli bir davranışı yaparak rahatlama ve huzur hissedilmesi ödül alma olarak tanımlanarak davranışın ödüllendirici özelliğinin zamanla bu davranışa bağımlılık geliştirilmesine zemin hazırlanmasıyla sonuçlanmaktadır. Kullanıcıların teknolojiye olan bağlılığı davranışsal bağımlılık türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknolojik bağımlılık doğrultusunda bakıldığında dijital ebeveyn olabilmek, yeni nesil için büyük önem taşımaktadır. Araştırma yöntemi olarak yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmelerde, ebeveynlerin ve çocukların yeni medya araçlarının kullanımı ve yeni medya okuryazarlığı ile ilgili bilinç düzeylerini tespit etmek, aynı zamanda davranış biçimlerini saptamak amaçlanmaktadır. Teknoloji bağımlılığına yatkınlık durumunun sorgulanacağı bu viii araştırma kapsamında ebeveyn ve öğrencilerin tutum ve davranış verilerine yer verilmektedir. Dijitalizm sürecinde teknolojik kontrolün giderek azaldığı ve teknoloji bağımlılığı ile mücadelenin artış gösterdiğinin altının çizildiği bu araştırmada yeni medya okuryazarlığı ile zararın en aza indirilebileceğine vurgu yapılmaktadır.