PATOLOJİ LABORATUVAR RUTİNİNDE AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI: TETKİK İSTEMLERİNİN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRMESİ

Abstract

Akılcı laboratuvar kullanımı, doğru teşhisin konulması, gereksiz tetkiklerin önlenmesi ve maliyetlerin düşürülmesi amacıyla laboratuvar hizmetlerinin akılcı olarak kullanılmasıdır. Bu çalışmanın amacı, patoloji laboratuvar rutininde, gelen tetkik istemlerinde rapor sonuç sürelerinin ve örnek istemlerinin ön tanıya uyumu açısından değerlendirilmesi ve patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanımının sağlanmasına yönelik çözüm önerileri sunmaktır. Bununla birlikte; İİAB (İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi) hasta başı girişimsel işleminin klinikteki öneminin, güncel teknolojik gelişmelerin (Telepatoloji ve Dijital Patoloji Sistemi) akılcı laboratuvar kullanımında tanıya katkısının kısaca değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, 1 0cak 2017 ve 31 Aralık 2018 tarihleri arasında İstanbul’da özel bir patoloji laboratuvarına gelen 814 tiroid İİAB (İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi) isteminin retrospektif olarak değerlendirildiği kesitsel tanımlayıcı bir çalışmadır. Kullanılan parametreler; hasta bilgileri ve patoloji raporlarıdır. Çalışmada örneklem seçilmemiş olup, evreni oluşturan ve kullanılabilir nitelikte olan tüm tetkikler çalışmaya dâhil edilmiştir. İstatistiksel analizler için NCSS 2007 programı kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, Tek Yönlü ANOVA, KiKare, McNemar, Kappa Uyum ve tanı tarama testleri (duyarlılık, özgüllük, PKD, NKD) kullanılmıştır. Anlamlılık en az p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan olguların rapor süresi ortalaması ortalama 4.63±2.01 gündür. Olguların %38,1’ini oluşturan 310 kişinin nodül 2 cm ve üzerinde iken, %61,9’unu oluşturan 504 kişinin 2 cm altında nodül boyutu çıktığı görülmüştür. Olguların %96,6’sını gösteren 786 kişi klinik öyküsü yokken, %3,4’ünü gösteren 28 kişinin klinik öyküsü bulunmaktadır. Patoloji sonuçlarına göre olguların %35,8’i malign (277 olgu) ve %64,2’si (497 olgu) benign saptanmıştır. Testin duyarlılığı %78,70, özgüllüğü %75,25, pozitif kestirim değeri %63,93, negatif kestirim değeri %76,37 ve doğruluğu %76,49 olarak hesaplanmıştır. Olguların patoloji sonuçları ile ön tanı sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı uyum saptanmamıştır. Başka bir ifadeyle sürecin laboratuvar tarafında, analitik ve postanalitik evrelerinde, patoloji sonuçlarını etkileyecek bir uyumsuzluk olmadığı, bununla birlikte patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanıldığı belirlenmiştir. Patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanımı, iş akış süreçlerindeki tüm aşamaların iyi yönetilmesine ve sorunlar karşısında çözüm yollarının iyi bilinmesine bağlıdır. Bununla birlikte, hastanın klinik sürecinden sorumlu hekimin, istem sırasında hastayla ilgili istenen bilgileri eksiksiz olarak patoloji formlarına doldurması gerektiği ve sitopatolog-klinisyen iletişiminde belli algoritmaların kullanılması gerektiği düşünülmektedir.