HASTANELERDE ERGONOMĠK FAKTÖRLERĠN NEDEN OLDUĞU KAS VE ĠSKELET SĠSTEMĠ RAHATSIZLIKLARININ TÜKENMĠġLĠK ETKĠLERĠ VE HĠZMET/BAKIM KALĠTESĠNE ETKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ

Abstract

Sağlık iĢ kolu çalıĢma ortamındaki riskler nedeniyle en yorucu ve stresli mesleklerden birisidir. Kas ve Ġskelet Sistemi Rahatszılıkları (KĠSR) ve TükenmiĢlik Sendromu (TS) sağlık çalıĢanlarında en sıklıkla oluĢan mesleki sorunlardan ikisini temsil etmektedir. KĠSR yetersiz ergonomik koĢullar nedeniyle kasların zorlanması olarak tanımlanmakta, TS ise psikososyal stresle iliĢkilendirilmektedir. Ergonomi çalıĢanın mental adaptasyonunu da gerektiren çalıĢan ve çalıĢma ortamı ile etkileĢim olarak tanımlanmaktadır. Literatürdeki günümüz çalıĢmalarda TS‘unda kritik rolü olan psikososyal faktörlerin aynı zamanda KĠSR içinde önemli bir faktör olabileceği ortaya çıkmaktadır. Psikososyal faktörlerin ortak etmen olabileceği TS ve KĠSR yaygınlığı ve korelasyonu konusunda çok fazla çalıĢma bulunmamaktadır. Bu çalıĢmanın amacı hastane ortamında sağlık çalıĢanlarının KĠSR ve TS maruziyet prevelansını ve birbiri ile olabilecek iliĢkisini incelemek, literatür temelinde servis kalitesi algısı üzerine değerlendimektir. Tanımlayıcı tipte kesitsel çalıĢma T.C. Trakya Üniversitesi Sağlık AraĢtırma ve Uygulama Merkezi‘nde (Hastane) rastgele seçilen 217 doktor, hemĢire ve 187 hasta ile Aralık 2019-ġubat 2020 arasında gerçekleĢtirilmiĢtir. KĠSR analizi için Cornell Kas ve Ġskelet Sistemi Rahatsızlıkları Ölçeği (CKĠSRÖ), TS tespiti için Kopenhag TükenmiĢlik Envanteri (KTE) ve servis kalitesi değerlendirmesi için Servqual Ölçeği (SÖ) ile literatürden faydalanılmıĢtır. SPSS v.23.0 yazılımı ve istatistiksel yöntemler veri analizinde kullanılmıĢtır. Sağlık ÇalıĢanlarının %57,6‘sı fiziksel Ģikayeti olduğunu ve %50,33‘ü TS‘nu rapor etmiĢtir. KĠSR ve TS ile bazı sosyodemografik özellikler arasında anlamlı bir iliĢki tespit edilmiĢtir. Ġstatistiksel analizler en fazla KĠSR‘in sırasıyla sırt (%9,19), bel (%9,11), sağ alt ayak (%8,63), sol alt ayak (%8,30), sağ ayak (7,69) ve sol ayak (%7,37) bölgelerinde görüldüğünü ortaya koymuĢtur. Pearson Korelasyon testi KĠSR (boyun, omuzlar, sırt, sol üst kol, bel, ön kollar, alt bacaklar ve ayaklar) ile TS arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir iliĢki bulunmuĢtur (P < 0.05). ÇalıĢanların %62,7‘si KĠSR ve TS‘nun hizmet kalitesini negatif etkilediğini rapor etmiĢ, hastaların hizmet kalitesi algı ve beklenti skorları da negatif olarak tespit edilmiĢtir. Bu çalıĢmaya göre KĠSR ve TS sağlık çalıĢanlarında yaygındır. TS, KĠSR için bir risk faktörü olarak ortaya çıkarken, çalıĢanların sağlığını etkileyen faktörlerin hizmet kalitesine de olumsuz yansıyabileceği sonucuna varılmıĢtır. Bu çalıĢma TS ve KĠSR‘nın bir arada değerlendirilmesi gerektiği ve bu iliĢkide psikososyal faktörlerin rolü‘nün daha fazla araĢtırılmasının gerekebileceğini ortaya koymuĢtur. ĠĢ sağlığı ve güvenliği planlamacıları ve politika yapıcılarının, hastane ortamında sağlık çalıĢanlarının korunmasına yönelik proaktif yaklaĢımlarla yardımcı olabilecekleri değerlendirilmektedir.