YEREL YÖNETİMLERDE EMLAK VERGİSİ MATRAHININ TESPİTİ, KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Abstract

Bu araştırma, emlak vergisine konu taşınmaz değerinin başka bir ifade ile emlak vergisi matrahının tespiti, karşılaşılan sorunların neler olduğunun belirlenmesi ve bu çerçevede vergisel amaçlı taşınmaz değerlemesi sürecinde yaşanan temel sorunlar ve bu sorunların çözüm yollarının araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, belge tarama modeline göre yürütülmüştür. 01.01.1986 tarihinden itibaren belediyelere devredilen özellikle 2002 yılında emlak vergisi mevzuatında, vergilendirme sistemine ilişkin temel bir yaklaşım değişikliği yapılarak, vergilendirme sürecinin ana sorumluluğu belediyelere yüklenmiş ve bu sorumluluk çerçevesinde emlak vergisinin uygulamada en önemli sorunu değerleme, başka bir ifadeyle taşınmazın vergiye tabi tutulacak kıymetinin belirlenmesi olmuştur. İşte emlak vergisinin gerçek değerler üzerinden hesaplanabilmesi ve toplanabilmesi açısından emlak vergisinde neyin matrah olarak seçileceği ve hangi matrah tespit yönteminin uygulanacağı konuları geçmişte olduğu gibi günümüzde de ön plana çıkmıştır. Araştırmada literatür bu açıdan incelenmiştir. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde verginin hukuksal temeline, verginin gelişimine, servet üzerinden alınan vergilere, anayasa ve kanunda vergi hükümlerine değinilmiştir. İkinci bölümde, emlak vergisinin teorik temeline, özelliklerine ve önemine yer verilmiştir. Geçmişten günümüze emlak vergisi uygulamalarına, Cumhuriyet dönemindeki uygulama ve değişikliklere, beyan usulüne, asgari beyan usulüne, son değişiklikteki değer tespit yöntemine değinilmiştir. Üçüncü bölümde emlak vergisinin özelliklerine, değer ve değer tespitine ilişkin yaşanan sorunlar ele alınmıştır. Bu bağlamda ilk olarak değer ve değerleme kavramları ile birlikte taşınmaz değerlemesi kavramı açıklanmıştır.Dördüncü bölümde Belediyelerin kuruluş esasları ve çalışmalarına ilişkin bilgiler ile bazı yabancı ülkelerde emlak vergisinin yapısı ve gelişimine değinilmiştir. Beşinci bölümde emlak vergisinde değer tespitine ilişkin sonuç tartışma ve önerilere yer verilmiştir. Araştırmanın sonuçları vergi sistemi ve emlak vergisi ile ilgili sonuçlar, emlak vergisinin toplanmasıyla ilgili sonuçlar, gayrimenkul değerlemesiyle ilgili sonuçlar, uygulanan sistemlerle ilgili sonuçlar olarak farklı başlıklarda ele alınmıştır. Bu bölüm özellikle çalışmanın literatür kısmıyla ilişkilendirilmiştir. Çalışmada yer alan bu öneriler mevzuata ilişkin ve idareye ilişkin öneriler ile mükelleflerin emlak vergisine gönüllü katılımını artırabilecek öneriler olmak üzere ele alınmıştır.