GÖLGE OYUNUNDAN TELEVİZYONA GEÇİŞ: KARAGÖZ- HACİVAT VE YEMEKTEYİZ PROGRAMININ METAFORİK VE TÜRSEL ANLAMDA KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Gölge oyunu, Türk kültüründe önemli bir yeri olan ve güncel olayları eğlendirirken bilgilendirme görevine sahip bir işleve sahiptir. Çağlar boyunca halkın ilgisini kaybetmemiştir ve ele aldığı konularla hem bir yol gösterici hem de eğlendirirken öğreten ve hicveden bir işleve sahip olmuştur. Bu yönüyle Türk hikâye anlatım kültüründe önemli bir yer tutar. 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına gelen gölge oyunu zamanla teknolojinin gelişmesiyle radyo, sinema ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarına bırakmıştır. Bu araçlar yıllar içinde gelişerek toplumsal etkenlerle birlikte hızla yayılmanın yanı sıra en büyük etkiyi televizyon sağlamıştır, çünkü kolay ulaşım ve görsel-işitsel unsurları kullanarak izleyicisine hitap etmiştir. Televizyonun gölge oyunun yerine geçmesiyle birlikte anlatı yapısı ve ideolojisinde olumlu ve olumsuz değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişimler dikkate alınarak, televizyonun toplumlar üzerindeki etkisi ve manipülasyonu üzerinden kaybedilen ve değişen değerler tartışılacaktır. Çalışma kapsamında Karagöz ve Hacivat gölge oyunu ile bir reality programı olan Yemekteyiz isimli televizyon programı kuramsal çerçevede ele alınarak gölge oyunun yerini aldığı düşünülen televizyonun benzer ve değişen yapısı Zafer Özden’in Film Eleştirisi kitabında yer alan türsel eleştiri yöntemi referans alınarak incelenmiştir