AİHM VE AYM KARARLARI IŞIĞINDA KAMU HUKUKUNDA MÜLKİYET HAKKINA MÜDAHALE SORUNU

Abstract

Sahiplik, bir kişi bir öğe üzerinde hâkimiyet kurduğunda ortaya çıkan ilişkiyi ifade eder. Tarih boyunca toplumlar, hukuk sistemleri, siyasi düşünce ve dinler bu ilişkiyi tartışmışlardır. Öte yandan mülkiyet, birçok anayasal ve uluslararası belgede "mülkiyet hakkı" olarak tanınmakta ve korunmaktadır. 1961 ve 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında mülkiyet hakkı temel bir hak olarak düzenlenmiştir. 1961 ve 1982 anayasaları, mülkiyet haklarının kamu ve toplum yararına kısıtlanabilmesini sağlamıştır. Ancak bu sınırlar keyfidir, sonsuz değildir. Hem 1961 Anayasası hem de 1982 Anayasası mülkiyet haklarına da bazı kısıtlamalar getirmektedir. Örneğin 1982 Anayasası'nda mülkiyet haklarına getirilen kısıtlamalar ölçülmek istenmiştir. Ne 1961 ne de 1982 anayasaları, kısıtlamaların nedenlerini veya kapsamını belirlememiştir. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi vereceği kararlarda bu hükümlerin ne anlama geldiğini ortaya koyacaktır. Mülkiyet hakları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 1 Ekim Protokolü'ne de tabidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kararlarında mülkiyet haklarının hukuki boyutunu ulusal hukuktan bağımsız olarak yorumlamıştır. Son zamanlarda Anayasa Mahkemesi de bireysel şikâyete ilişkin kararlarında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarından etkilenmiştir.