TÜRK ÇOCUK VE GENÇLİK ROMANLARINDA DEĞERLER

Abstract

Değerler, toplumların zaman süzgecinden geçirerek günümüze ulaştırdıkları, insan yaşamına yol gösteren manevi ve vicdani kurallar bütünüdür. Kişilerin davranışlarını ve tutumlarını idealize etmede, toplum içerisinde hayatını huzurla idame ettirmesinde önemli bir araç olan değerlerin çocuklara erken yaşlarda öğretilmeye başlanması elzemdir. Bu öğrenim sürecinde, edebi eserler, çocuklar ve gençler için önemli bir kaynaktır. Tabii bir durum olarak, her edebi eserde değerler aynı oranda işlenmez. Edebi eserlerin değerler bağlamında hassasiyetle incelenmesi, değerlerin yoğun işlendiği romanların çocuklara ve gençlere tavsiye edilmesi önemlidir.

“2000 Yılında Yayımlanan Türk Çocuk ve Gençlik Romanlarında Değerler” adlı çalışmamızda, 2000 yılında yayımlanan, 13. Engel, Afacanlar Kulübü, Ayşegül’e Ne Oldu?, Başı Bulutlu Uçurtma, Bekle Bizi Gül Yaprağı, Bir Sokağın Hikâyesi, Burukluk, Çatalçay’ın Çocukları, Dost Kuzenler, Ebru’ların Tatili, Garip Kız’ın Öyküsü, Gizemli Koltuk, Güzeldi O Günler, Hoş Bulduk Viyana Hoş Bulduk Prag, İçimde Çiçekler Açınca, Karabasan, Kınalı Güvercin, Kumru, Ova, Parfüm Reyonu, Park, Sırrını Vermeyen Tabak, Sihirbaz Şapkasını Kaybetti, Son İki Çocuk, Süper Gazeteciler, Şeker’le Biber’in Gelişi, Türkü Çocuk, Yaşamı Tartan Terazi, Yazgısını Değiştiren Çocuk, Yüzümde Kırlangıç Gölgesi adlı 30 romanı değerler bağlamında analiz ettik. Bahsedilen romanları, betimsel analiz yöntemini esas alarak; adil olma, aile birliği, arkadaşlık, barış, bilimsellik, cesaret, cömertlik, çalışkanlık, dayanışma, dini değer, doğa sevgisi, duyarlılık, dürüstlük, estetik, fedakârlık, gelenek, güven, hayvanseverlik, hoşgörü, kanaatkârlık, merhamet, misafirperverlik, özgürlük, paylaşımcı olmak, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, sözünde durma, temizlik, tutumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik olmak üzere 33 ana başlıkta inceledik. Tespit edilen bu değerleri, romanın vakası içerisinde ele aldıktan sonra roman içinde geçtiği bölümü tırnak içerisinde alıntıladık. Tüm romanların analizi bittikten sonra, bahsi geçen değerlerin eserlerde hangi yoğunlukta işlendiğini de saptadık. Bu sonuçlara göre, 2000 yılında yayımlanan Türk çocuk ve gençlik romanlarının sevgi değeri üzerine kurulduğunu, en çok değerin Bekle Bizi Gül Yaprağı romanında, en az değerin ise Son İki Çocuk romanında işlendiğini söylemek mümkündür.

Günümüzde çocuk romanları ile ilgili tam bir koleksiyona sahip bir kütüphane ve kapsamlı bir bibliyografya çalışması mevcut değildir. Araştırmamızın konusuna giren romanlarla birlikte bu yıla ait tam bir bibliyografya çalışması yaparak literatür taramalarına katkıda bulunmayı amaçladık. Bu romanların değer eğitimine katkısını analiz ederek; çocukların bu romanlardan ne şekilde faydalanacağını ortaya koymak istedik. Çocukların evrensel ve milli değerleri benimsemesi ve ona göre bir kimlik xx oluşturmasında çocuk romanlarının önemi yadsınamaz. Bu sebeple çalışmamızın, çocuklara daha nitelikli kitaplar okutulmasında etkili olacağını düşündük. Araştırmamızın Türkiye’deki değerler eğitimi çalışmalarına, incelenen değerlerin okuyuculara, taramanın ise literatür taraması yapan ve değer analizi üzerine çalışan araştırmacılara katkıda bulunacağı görüşündeyiz.