Abstract:
Erdoğan Ömer Ersin, Osmanlı’dan Günümüze Bir Yerel Kamu Hizmeti
Olarak İstanbul İtfaiyesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014
“İstanbul’un Ateşle İmtihanı” başlığını taşıyabilecek bu çalışmanın konusu,
teknik boyutu ile yanma olayı, bu kimyasal olgunun istem dışı bir biçimde,
istenmedik bir sonuca dönüşmesi demek olan yangın olgusunun kentleşme
sürecinde meydana getirdiği tahribat, hasar, maddi ve manevi kayıpların
incelenmesi ve bu sürecin İstanbul özelinde irdelenmesidir.
Bir Yüksek Lisans Tezi’nin sınırlılıkları çerçevesinde kentleşme sürecinin
kuramsal boyutlarına değinilmesi kaçınılmazdı. Ne var ki, sıkıcı olabilecek bir
kuramsal yoğunluktan kaçınmak gerekiyordu. Buna karşılık, günümüz
İstanbul’unun ateşle imtihanını kavrayabilmek için tarihsel bir arka-planı, ana
çizgileri ile de olsa, sergilemekte yarar vardı; bu yüzden, geçmişten geleceğe
bir yaklaşımı benimsedik.
Bu bakış açısı ile, bir itfaiye çalışanı olarak konunun bizzat içinde yer almanın
avantajından yararlandık, hem de, öte taraftan, aynı konumun nesnel bakışı
engelleyebileceği riskini göze almamız gerekti. Geçmişi ele alırken pek bir
sakıncası olmayabilen bu durum, günümüz İstanbul İtfaiyesini incelerken,
“kendi kurumumu” eleştirel bir yaklaşımla ele almada mesleksel/kurumsal
dayanışma duygusunun bilimsel/nesnel ölçütlerle bağdaştırılmasında gerekli
titizliğin ve özenin gösterilmesini gerekli kılacaktı.
Bu bilimsellik/nesnellik kaygısı ile mesleksel deneyim ve “yangın olunca
yangına gitmenin pratik bilgi birikimini bağdaştırabildiğimi düşünüyorum:
Yeterince kuramsal bir temel üzerinde, somut, pratik bilgileri sergilemek ve
günümüz İstanbul İtfaiyesini eleştirel bir yaklaşımla ele alabilmek ve somut
öneriler sunabilmek için, hem geçmişin birikimi ile, hem de başka, gelişmiş
ülkeler pratiği ile karşılaştırmalar yapmanın gerekli olduğunu kabul etmek
gereğinden hareket etmek istedik. İtfaiye teşkilatı içinde çalışan bir personelin, yangını ve yangına bağlı diğer
olayları, yaşadığı mesleki deneyim ve birikimle ve bilimsel bir çaba ile,
eleştirel bir yaklaşımla inceleme çabası, konu ile ilgilenecekler için de
özendirici olacaktır.
Çalışmamızda kısaca da olsa yer verdiğimiz Osmanlı ve Cumhuriyet
kaynaklarının araştırılması sonucunda elde edilen bilgiler ışığında, Türk
itfaiye teşkilatının İstanbul’un fethinden günümüze kadar olan süreç içinde
geçirdiği tüm evrelerin, elden geldiğince, tarihi belgelerle desteklenerek
aktarılması hedeflenmiştir.
Kısaca bu çalışma, genel olarak bu karmaşık süreçlerin sonucunda,
günümüz Türk itfaiye teşkilatının geldiği noktanın değerlendirilmesidir. Özel
olarak da, çalıştığım kurumun, yaşadığım şehir olarak İstanbul ‘un ateşle
imtihanında taşıdığı değeri ve önemi vurgulama ve İstanbul’lu
hemşerilerimizin yangın afeti karşısında, endişesiz ve tedirginlik
duymaksızın, huzur içinde, yapılmış olanların ve yapılması gerekli ve
mümkün olanların bilimsel olarak dile getirilmesi çabasıdır.
İstanbul itfaiyesinin bugün geldiği noktanın değerlendirilmesi, yaşanan
sorunlar, eksiklikler ve son nokta olarak da İstanbul itfaiyesinin, önemli dünya
şehirlerinde bulunan itfaiye teşkilatlarının durumunu ve yangın politikalarını
rakamlarla ortaya koymak suretiyle bazı karşılaştırma öğeleri sergilenmiştir.
Bu karşılaştırmanın sonucu olarak ortaya çıkan olumlu ve olumsuz yönlerin
değerlendirilmesi, daha iyi bir itfaiye hizmeti sunabilmek amacına yöneliktir
ve kamu hizmetinin yeniden yapılandırılmasını, kamu yönetiminde reformun
kesintisiz bir süreç olduğu gerçeğinin bir kez daha vurgulanmasıdır.