OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE BİR YEREL KAMU HİZMETİ OLARAK İSTANBUL İTFAİYESİ

Abstract

Erdoğan Ömer Ersin, Osmanlı’dan Günümüze Bir Yerel Kamu Hizmeti Olarak İstanbul İtfaiyesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014 “İstanbul’un Ateşle İmtihanı” başlığını taşıyabilecek bu çalışmanın konusu, teknik boyutu ile yanma olayı, bu kimyasal olgunun istem dışı bir biçimde, istenmedik bir sonuca dönüşmesi demek olan yangın olgusunun kentleşme sürecinde meydana getirdiği tahribat, hasar, maddi ve manevi kayıpların incelenmesi ve bu sürecin İstanbul özelinde irdelenmesidir. Bir Yüksek Lisans Tezi’nin sınırlılıkları çerçevesinde kentleşme sürecinin kuramsal boyutlarına değinilmesi kaçınılmazdı. Ne var ki, sıkıcı olabilecek bir kuramsal yoğunluktan kaçınmak gerekiyordu. Buna karşılık, günümüz İstanbul’unun ateşle imtihanını kavrayabilmek için tarihsel bir arka-planı, ana çizgileri ile de olsa, sergilemekte yarar vardı; bu yüzden, geçmişten geleceğe bir yaklaşımı benimsedik. Bu bakış açısı ile, bir itfaiye çalışanı olarak konunun bizzat içinde yer almanın avantajından yararlandık, hem de, öte taraftan, aynı konumun nesnel bakışı engelleyebileceği riskini göze almamız gerekti. Geçmişi ele alırken pek bir sakıncası olmayabilen bu durum, günümüz İstanbul İtfaiyesini incelerken, “kendi kurumumu” eleştirel bir yaklaşımla ele almada mesleksel/kurumsal dayanışma duygusunun bilimsel/nesnel ölçütlerle bağdaştırılmasında gerekli titizliğin ve özenin gösterilmesini gerekli kılacaktı. Bu bilimsellik/nesnellik kaygısı ile mesleksel deneyim ve “yangın olunca yangına gitmenin pratik bilgi birikimini bağdaştırabildiğimi düşünüyorum: Yeterince kuramsal bir temel üzerinde, somut, pratik bilgileri sergilemek ve günümüz İstanbul İtfaiyesini eleştirel bir yaklaşımla ele alabilmek ve somut öneriler sunabilmek için, hem geçmişin birikimi ile, hem de başka, gelişmiş ülkeler pratiği ile karşılaştırmalar yapmanın gerekli olduğunu kabul etmek gereğinden hareket etmek istedik. İtfaiye teşkilatı içinde çalışan bir personelin, yangını ve yangına bağlı diğer olayları, yaşadığı mesleki deneyim ve birikimle ve bilimsel bir çaba ile, eleştirel bir yaklaşımla inceleme çabası, konu ile ilgilenecekler için de özendirici olacaktır. Çalışmamızda kısaca da olsa yer verdiğimiz Osmanlı ve Cumhuriyet kaynaklarının araştırılması sonucunda elde edilen bilgiler ışığında, Türk itfaiye teşkilatının İstanbul’un fethinden günümüze kadar olan süreç içinde geçirdiği tüm evrelerin, elden geldiğince, tarihi belgelerle desteklenerek aktarılması hedeflenmiştir. Kısaca bu çalışma, genel olarak bu karmaşık süreçlerin sonucunda, günümüz Türk itfaiye teşkilatının geldiği noktanın değerlendirilmesidir. Özel olarak da, çalıştığım kurumun, yaşadığım şehir olarak İstanbul ‘un ateşle imtihanında taşıdığı değeri ve önemi vurgulama ve İstanbul’lu hemşerilerimizin yangın afeti karşısında, endişesiz ve tedirginlik duymaksızın, huzur içinde, yapılmış olanların ve yapılması gerekli ve mümkün olanların bilimsel olarak dile getirilmesi çabasıdır. İstanbul itfaiyesinin bugün geldiği noktanın değerlendirilmesi, yaşanan sorunlar, eksiklikler ve son nokta olarak da İstanbul itfaiyesinin, önemli dünya şehirlerinde bulunan itfaiye teşkilatlarının durumunu ve yangın politikalarını rakamlarla ortaya koymak suretiyle bazı karşılaştırma öğeleri sergilenmiştir. Bu karşılaştırmanın sonucu olarak ortaya çıkan olumlu ve olumsuz yönlerin değerlendirilmesi, daha iyi bir itfaiye hizmeti sunabilmek amacına yöneliktir ve kamu hizmetinin yeniden yapılandırılmasını, kamu yönetiminde reformun kesintisiz bir süreç olduğu gerçeğinin bir kez daha vurgulanmasıdır.