ŞANLIURFA VE HALEP EYVANLI AVLULU EVLERİ ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMA

Abstract

Tarih boyunca ortak veya farklı medeniyetlerin yerleştikleri kentler, medeniyetlerin benimsedikleri inanç sistemlerini ve yaşayan halkın kimliklerini yansıtan bir mimari örgünün izlerini taşır. Ortak sınır, tarih, iklim ve kültür paylaşan Şanlıurfa ve Halep şehirleri mimari kimlik ve özellikle geleneksel konut mimarisi açısından benzerlik gösterdikleri aşikâr bir gerçektir. Bu bağlamda, her iki kentin geleneksel konut mimarisinin temsilcisi olan eyvanlı avlulu evlerin genel mimari özellikleri araştırılıp benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkarılması çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Bu tez, Şanlıurfa ve Halep şehirlerinin tarihi, iklimsel ve sosyal özelliklerini sunarak, eyvanlı avlulu evlerin biçimlenmesini etkileyen çevresel ve sosyal faktörleri sebep-sonuç ilişkisini kurarak analiz etmektedir. Şanlıurfa ve Halep'teki örnek konutlar üzerinden iki kent arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri belirlemektedir. Bu çalışma, geleneksel eyvanlı avlulu evlerin mimari özelliklerini karşılaştırmalı bir şekilde inceleyip, benzerlik ve farklılıkların kaynaklandığı faktörlerin altını çizmektedir. Tez kapsamında, önce iki şehrin genel tarihi, coğrafi ve genel özellikleri kapsamlı bir araştırmanın sonucunda sunulmuştur, ardından oluşumunu etkileyen çevresel ve kültürel özellikleri anlatılan iki şehrin geleneksel eyvanlı avlulu evlerin genel mimari özellikleri, plan tipolojileri, malzeme, taşıyıcı bilgileri ve plan elemanları anlatılmıştır. Her iki bölgeden olmak üzere tipoloji açısından çeşitlilik sağlayan beşer konut belirlenip analiz föyleri kapsamında tanıtılmıştır. Analiz föylerinden elde edilen veriler, grafiklere dönüştürülüp karşılaştırılıp analiz edilmiştir. Bu analiz yapılan karşılaştırmanın ışığında önce genel mimari özellikler sonra seçili evlerin özellikleri değerlendirilerek karşılaştırma sonuçlar sıralanmıştır. Sonuç olarak iki bölgede de konutların genel mimari özellikleri bağlamında ana hatlar düzeyinde birçok ortak özellik paylaştıkları görülmüştür. Ancak sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel faktörlerden kaynaklı olduğu düşünülen bazı göz ardı edilmeyecek derecede farklılıklar saptanmıştır