ERKİN MEKÂNSAL TEMSİL ARACI OLAN İKONİK BİNALARIN TASARIM ÖZELLİKLERİNİN VE KENT KİMLİĞİNE ETKİLERİNİN ÖRNEKLERLE İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmada, “Erk ve Mimarlık” ilişkisi bağlamında, otoritenin mekânsal temsiliyetinin bir göstergesi olan ikonik binaların, biçimsel ve işlevsel özellikleri, büyüklükleri, yenilikçi olmaları, malzeme ve yapım sistemleri ile günümüz mimarlığına ve kent kimliğine etkileri tartışılmaktadır. Simgesel özelliklere sahip ikonik binalar antik dönemden beri tasarım anlayışları, biçimlenişleri ve meydana geliş süreçleri ile farklı coğrafyalarda farklı etkiler göstermektedir. Günümüzde, özellikle küreselleşme sonrasında toplum yaşamının her alanında yaşanan değişim ve gelişim, ikonik binaların biçimlenmesini doğrudan etkilerken, onları birer ekonomik değer haline de getirmiştir. Bu çalışmada, erk simgesi olan ikonik binaların mimari dili ve gelecek tasarımları ne ölçüde etkilediği ile yapılı çevrenin oluşumuna katkılarının irdelenmesi amaçlanmıştır. Tez çalışması kapsamında yapılan literatür araştırmalarında yerli ve yabancı basılı ve elektronik kaynaklardan faydalanılmıştır. Bu doğrultuda kavramsal bir çerçeve oluşturulmuş ve betimsel analiz yöntemi ile ikonik binaların mimari biçimlenmesini etkileyen tasarım kriterleri tespit edilmiştir. Tespitler sonucunda örnek olarak seçilen 20. yüzyıl ve sonrasında, dünyada ve Türkiye’de erk etkisi ile inşa edilmiş ikonik binalar üzerinden analiz çalışması yapılmıştır. Küreselleşme ile artan siyasal, ekonomik, kültürel ve teknolojik gelişmeler çalışma kapsamında incelenen ikonik bina örnekleri için belirleyici olmuştur. Yapılan analizler sonucunda ikonik binaların mimarlık, toplum ve kent üzerinde farklı etkileri olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda, günümüzde sıra dışı biçimleri, özgünlükleri ve yenilikçi olmaları nedeniyle ilham verici olan ikonik binaların kent kimliğinin bir parçası haline geldiği tespit edilmiştir. Küreselleşme öncesinde bir ideolojiyi, bir erki temsil eden bu binaların küreselleşme sonrasında gelişen teknoloji, medya etkisi ve uluslararası rekabet nedeniyle kentlerin markalaşma aracına vi dönüştüğü görülmüştür. Tarihsel süreç içerisinde erkin dayanağı değişiklik gösteriyor olsa da mekân temsili olarak ikonik binalar her zaman kullanılmıştır. Bununla beraber bu binaların kentlerin gelişim aracı olma rolünün değişmediği ancak toplumsal yaşamın farklılaşmasına araç olduğu sonucuna ulaşılmıştır.