Özet:
Bu araştırmanın amacı bağlanma ve irritabilite arasındaki ilişkiyi araştırmak
ve düşünce eylem kaynaşmasının bağlanma ve irritabilite arasındaki aracı etkisini
incelemektir. Kesitsel nitelikte olan bu araştırmanın verileri 2021-2022 eğitim
öğretim yılında Antalya ilinin Manavgat ilçesinde öğrenim gören 14-17 yaş
aralığındaki 846 lise öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir.
Çalışmadaki katılımcıların 455‟i kadın (%53.6), 394‟ü erkektir (%46.4).
Katılımcılara Ebeveyn ve Arkadaşlara Bağlanma Envanteri (EABE), DSM-5
Düzey 2 İrritabilite Ölçeği ve Çocuklar İçin Düşünce Eylem Kaynaşması Ölçeği
(DEK-Ç) uygulanmıştır. Verilerin analizinde, Bağımsız Örneklemler T Testi
Analizi, Pearson Korelasyon Analizi, Tek Yönlü Varyans Analizi ile PROCESS
Macro 3.5 programı kullanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda, ergen yaş grubunda Anne ve Babaya Bağlanma
Toplam ile İrritabilite düzeyleri arasındaki ilişkide DEK-Ç düzeyinin kısmi
aracılığın olduğu bulunmuştur. Bağlanma kalitesi ile irritabilite arasında negatif
yönlü ilişki bulunmuştur. Anne Bağlanma Toplam alt boyutu cinsiyet değişkeni
üzerinden incelendiği zaman anlamlı düzeyde bir farklılığın olmadığı
saptanmıştır. Baba Bağlanma Toplam puanı incelendiğinde erkeklerin kadınlara
göre daha yüksek ortalamaya sahip olduğunu göstermektedir. DEK-Ç ve DSM-5
Düzey 2 İrritabilite ölçeklerinden aldıkları puanlara göre kadınların erkeklere
göre daha yüksek ortalamalara sahip oldukları bulunmuştur. Ergen yaş grubunda
DEK-Ç ile DSM-5 Düzey 2 İrritabilite arasında pozitif yönde anlamlı ilişki
bulunmuştur.
Bu bulgular doğrultusunda bağlanma kalitesi ve düşünce eylem kaynaşmasına
yönelik uygulanacak terapötik müdahaleler ergen yaş grubunda irritabilitenin
yönetiminde faydalı olabileceği öne sürülür.
