Abstract:
1970 yıllarında yaĢanan enerji krizi, enerji sektöründe dıĢa bağımlı bulunan
ülkelerin enerji korunumunu ön plana çıkarmasına sebep olmuĢtur. Dolayısıyla doğal
çevreye en az zarar veren, hali hazırda bulunan enerji kaynaklarının kullanımını
düĢürme metotlarına, yenilenebilir, aynı zamanda alternatif enerji kaynaklarının
yaygınlaĢtırılmasına yönelik araĢtırma ve çalıĢmalar yapılmıĢtır. Çevre sorunları
sonucunda ortaya konan bu çalıĢmalar 18. yüzyılda sürdürülebilirlik kavramı,
sürdürülebilir yapı tasarımı ve ilkelerini ortaya çıkarmıĢtır. Sürdürülebilirliğin temel
faktörlerinden biri olan enerji etkin yapı tasarımı ve parametreleri ardından konfor
koĢulları ile ilgili konular araĢtırmalar arasında yerini almıĢtır.
Günümüzde yapı sektöründe oldukça büyük değiĢimler olmaktadır. Dijital
inovasyon, yapıların proje iĢ akıĢının birçok evresini geleneksel çalıĢma
yöntemlerinden modern çalıĢma yöntemlerine dönüĢtürmeye baĢlamıĢtır. Birçok
ülkede yapı tasarlamak için resmi olarak tanımlanmıĢ bir aĢama süreci bulunmaktadır
fakat yapı tasarımı strateji ve yöntemleri ile birlikte aĢamalar halinde
uygulanmamaktadır. Bu sebeple yapının tasarım süreci boyunca üstleneceği
fonksiyonları belirlemek ve aĢamalar halinde uygulamak için gerekli çalıĢmaların
yapılmasının önemi ortaya çıkmıĢtır.
Tez kapsamında incelenen RIBA ÇalıĢma Planı, projelerin genel olarak tasarım
aĢamasındaki karmaĢıklığını ortadan kaldırmak, değiĢen enerji ve konfor Ģartlarını
tasarım aĢamasında değerlendirmek aynı zamanda talep edilen tasarım kararlarını ve
isteklerini projeye entegre etmek için ortaya çıkmıĢtır. Bu yaklaĢım, sürdürülebilir
mimari tasarım ilkelerini, enerji etkin yapı tasarımı ve fiziksel konfor koĢulları
parametrelerini RIBA ÇalıĢma Planına yerleĢtirirken, enerji hedeflerinin, ilkelerinin
vi
ve sürdürülebilirlik stratejilerinin doğru aĢamalarda uygulandığı takdirde
sürdürülebilir bir yapı ortaya çıkarılabileceğini öne sürmektedir.
ÇalıĢma kapsamında giriĢ bölümünde tezin amacı, tezin kapsamı ve tez
çalıĢması esansında uygulanan yöntemden bahsedilmektedir. Ġkinci bölümünde
Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Mimari Tasarım Ġlkeleri ilgili kaynaklar
incelenmiĢtir. Tez çalıĢmasının üçüncü bölümünde ise Enerji Etkin Yapı Tasarımı ve
Ġlkeleri baĢlığı altında tasarım parametrelerinin literatür incelemesi yardımı ile
ulaĢılan tez kapsamında kullanılacak olan veriler sunulmuĢtur. Tez çalıĢmasındaki
dördüncü bölümde yapılarda Fiziksel Konfor KoĢulları incelenerek görsel, iĢitsel,
ısısal ve hijyenik konfor koĢulları ele alınıp literatür taraması yapılmıĢtır. Tezin
kapsamı açısından önemli bir konu olan RIBA ÇalıĢma Planı, aĢamaları ve
stratejileri ise beĢinci bölümde aktarılmıĢtır.
Tez kapsamında sonuç olarak sürdürülebilir yapı tasarımı aĢamalarında, yasa
ve yönetmeliklerle uygulanan yapım veya tasarım süreçleri için bir çalıĢma alt yapısı
olabilecek Ģemalara ihtiyaç duyulduğu gözlemlenmektedir. Bu Ģemalar ülkesel
Ģartlara ve çevresel koĢullara elveriĢli olarak sosyal ve ekonomik değerlendirme
koĢullarını kapsayarak sistematize edilmelidir. Günümüzde iyi bir uygulama örneği
olarak RIBA ÇalıĢma Planı gösterilebilir. Yapılan çalıĢma ile yapı tasarımı
parametrelerinin tasarımcılar ve mimarlar tarafından RIBA ÇalıĢma Planı AĢamaları
doğrultusunda planlama ve uygulamaya dâhil edilmesi, süreci çok daha sistemli hale
getirerek varılmak istenen sonuca ulaĢtırdığı görülmektedir.