TARİHİ BİNALARDA YENİ EK VE İŞLEV UYGULAMALARININ ULUSLARARASI ANTLAŞMA VE BİLDİRGELER BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Abstract

Günümüzde inşa edildikleri dönemin özgün işlevlerini yitirmiş birçok tarihi bina, yeni işlev verilerek veya yeni ek yapılarak “yeniden uyarlama” sürecine tabi tutulmaktadır. Böylece içinde bulunduğu dönemin sosyal-ekonomik-politik-kültürel etkenler sonucu beliren güncel gereksinimleri karşılayabilecek hale getirilmektedir. Yeniden uyarlama sürecinde tarihi yapıları koruma esas ve ilkelerini belirten uluslararası antlaşma, tüzükler, bildirgeler ve standartlar yayınlanmıştır. Bu belgelerin içerdiği “koruma esas ve ilkeleri”, tarihi binalara yapılacak yeni ek ve işlev uygulamalarına rehber oluşturması bağlamında önem arz etmektedir. Bu tezde, farklı kültür ve topluluklardaki yeni ek ve işlev müdahalesi konusunun uluslararası antlaşmalarda alınan kararlar ışığında tartışılması amaçlanmıştır. Öncelikle tarihi binaların ekleri ile birlikte çevrelerine bağlamsal ölçekte ne derecede entegre olduklarını ve bu entegrasyonu belirleyen faktörlerin neler olduğu incelenmiştir. Araştırmada çalışmanın belirleyici çerçevesi olarak uluslararası anlaşma, bildirge ve yönergelere başvurulmuştur. Bu bağlamda günümüze kadar yapılmış olan uluslararası anlaşmaların yeni ek ve işlev ile alakalı maddeleri tespit edilmiştir. Bu maddeler, Almanya, Türkiye, Kanada, Hollanda gibi ülkelerden seçilmiş toplamda 6 adet tarihi öneme sahip binanın değerlendirilmesinde belirleyici kriter olarak kabul edilmiştir. Tarihi binalardaki yeni ek ve işlev uygulamalarının uluslararası antlaşmalara uygun yapılmasının kültürel ve sosyo-ekonomik katkısı var mı? sorusunun yanıt aranmıştır. Araştırma sonucunda; tarihi çevrede yeni ek almış ve yeniden işlevlendirilmiş örneklerin birçoğunda söz konusu antlaşmalara hassasiyetle uyulduğu, bir kısmında da bazı eksiklerin olduğu görülmüştür. Her kritere uyan tarihi yapıların uluslararası antlaşmaları dikkate alan uyarlayarak kullanım sayesinde hem tarihi miras değerlerini viii sürdürdüğü hem de yer aldıkları bölgenin birer odak noktası haline geldiği ve sosyo ekonomik, turizm açısında faydalı olduğu görülmüştür. Diğer örneklerde ise tarihi yapıya yeni gelen işlev veya ek uygulamalarının turizm açısından ilgi çekici hale gelmesini sağladığı, tarihi yapının âtıl durumundan kurtulup, kullanımını arttırdığı tespit edilmiştir.