Bu çalışma, Türk ve İslam kültüründe önemli bir yere sahip
olan kurban ibadeti üzerinedir. İslamiyet’ten önce eski Türklerde
kurban sungusu, kutsal olanla bir bağ kurmak ve kötülüklerden
korunmak için bir yol gösterici olarak uygulanabilmekteydi.
Günümüzde de kurbanın benzer düşüncelerle kesildiği gibi
şerden de koruyacağına dair bir inancın olduğu bilinir. Genel
itibariyle bu ibadetin kutsallık, din, doğum, ölüm, savaş, barış,
şerden korunma, adak, hastalık, sağlık, iş vb. çeşitli sebeplerle
tercih edildiği anlaşılmaktadır. Türklerdeki kurban algısını ve
uygulamasını anlayabilmek adına yürütülen çalışmada, öncelikle
kısa bir literatür araştırması yapılmış, ardından belirlenen hipotezler
bağlamında anket soruları oluşturulmuş ve sahaya çıkılmıştır. Veri
toplama aşamasında İstanbul Aydın Üniversitesi yüksek lisans
öğrencileriyle ortaklaşa çalışılmıştır. Anket, İstanbul’da ikamet
eden 305 kişilik Türk vatandaşından oluşan kadın ve erkek lerle
yapılmıştır. Anket kapsamındaki kapalı uçlu sayısal veriler IBM
SPSS Statistics 19.0 sürümüyle açık uçlu veriler yorumlanarak elde
edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre orta yaş ve üzerindekilere
oranla 18-27 yaş aralığındaki gençlerin, Kurban Bayramı
uygulamasına yönelik bir yabancılaşma yaşadıkları; kurban kesme
işlevinin sosyal kurumlar aracılığıyla kurumsallaşmasıyla kutsal
kavramının kişilerin yaşanmışlıklarına engel teşkil ettiği ve bunun
sonucu olarak kurban ibadetinin anlam kaybına uğradığı; Kurban
*
Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü.
İstanbul / TÜRKİYE.
[email protected] http://orcid. 0000-0002-0375-3986
10.17932/IAU.TURKLUK.2015.011/türklük_v06i1003
50
Kurban Bayramı İbadeti: İstanbul’da Bir Saha Çalışması Örneği
Bayramının resmi tatil olmasından dolayı, özellikle de orta ve üst
gelir grubundaki çalışanlarda uygulama değişimine uğradığı; geniş
aile yapılanmasının azalmasıyla, ekonomik durumu düşük seviyede
olan bireylerin kurban kesme ibadetine ekonomik sebeplerden
katılamadıkları anlaşılmaktadır.
