Abstract:
Tekno yaşama adapte olduğumuz döngünün içerisinde yenilik, gelişim, dönüşüm
kavramları teknolojiyle birlikte bireyi ve toplumları da baz almaktadır. Bu kapsamda
gelişen medya okuryazarlığı, bireyin bilinçli bir şekilde kitle iletişim araç kullanımını
amaçlarken, yeni medya okuryazarlığı yeni teknolojilerin bilinçli kullanımının yanı
sıra eleştirel farkındalığı yüksek, dijital hak ve politikaların önemini algılayabilen,
dijital okuryazar vatandaşları topluma kazandırabilmeyi amaç edinmektedir.
Teknolojik devrimin beraberinde getirdikleri kullanım ve ihtiyaçlarımızı evriltirken,
davranışsal olarak alışkanlıklarımızı da biçimlendirebilmektedir. Manipüle gücü
yüksek olan etkileşimsel ve hızlı olan bu yeni teknolojik ortam bizleri teknoloji
bağımlılığı ile mücadelenin ortasında bırakabilmektedir. Yeniliklerin farklı
boyutlarda yayıldığı ve etki oranı yüksek olan insan yapımı teknolojiler, yarar ve
zararların neler olabileceğinin tespitini de yine kullanıcılara bırakmaktadır.
Kullanıcıların aşırı oranda çevrimiçi ortamda bulunması zararlı etkiler altında
değerlendirdiğimiz bağımlılık türü olan davranışsal bağımlılık sürecini beraberinde
getirmektedir. Belli bir davranışı yaparak rahatlama ve huzur hissedilmesi ödül alma
olarak tanımlanarak davranışın ödüllendirici özelliğinin zamanla bu davranışa
bağımlılık geliştirilmesine zemin hazırlanmasıyla sonuçlanmaktadır. Kullanıcıların
teknolojiye olan bağlılığı davranışsal bağımlılık türü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Teknolojik bağımlılık doğrultusunda bakıldığında dijital ebeveyn olabilmek, yeni
nesil için büyük önem taşımaktadır. Araştırma yöntemi olarak yarı yapılandırılmış
derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmelerde, ebeveynlerin ve
çocukların yeni medya araçlarının kullanımı ve yeni medya okuryazarlığı ile ilgili
bilinç düzeylerini tespit etmek, aynı zamanda davranış biçimlerini saptamak
amaçlanmaktadır. Teknoloji bağımlılığına yatkınlık durumunun sorgulanacağı bu
viii
araştırma kapsamında ebeveyn ve öğrencilerin tutum ve davranış verilerine yer
verilmektedir. Dijitalizm sürecinde teknolojik kontrolün giderek azaldığı ve teknoloji
bağımlılığı ile mücadelenin artış gösterdiğinin altının çizildiği bu araştırmada yeni
medya okuryazarlığı ile zararın en aza indirilebileceğine vurgu yapılmaktadır.
