OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ EMPATİ YÖNELİMLERİNİN ÖZ-YETERLİLİKLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Abstract

İnsan yaşamının en değerli ve kritik yılları olan erken çocukluk eğitimi alanında görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin kendi mesleki gelişimlerini tamamlamış olmaları son derece önemlidir. Öğretmen öz yeterliliği her öğretmenlik branşında olduğu gibi mesleki anlamda okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin de hem okuldaki öğretimsel yetkinliklerinin önemini etkileyebilecek hem de öğretmenin kendi öz yeterliliği hakkında öznel yaşamında temel teşkil edecek etkiye sahip bir faktördür. Öz yeterlilik kavramının tek başına alınması bütün öğretmenlik branşlarında olduğu gibi okul öncesi eğitiminde de yeterli değildir. Kişi kendi yeterliliğini karşı tarafla kurduğu ilişkilerine göre yapılandırır. Bu ilişkiler üzerinden karşı tarafı anlamlandırması kişiyi mesleki anlamda ya da gündelik hayatında empati kurabilme düzeyine göre değişiklik gösterir. Alanyazın taraması yapıldığında ilgili çalışmalarda öğretmenin empati kurabilme yönelimlerinin altının çizildiği bilinen bir gerçektir aynı zamanda öz yeterliliğinde farklı düzeylerde olduğu durumlarda farklı öğretimsel yetkinliklere sahip bir öğretmen olduğu bilinmektedir. Buradan yola çıkarak her öğretmenlik alanında olduğu gibi özellikle duygusal gelişimle ilgili temellerin atıldığı okul öncesi dönemde okul öncesi öğretmenlerinin empatik yönelimleri ve öz yeterliliklerinin arasında bulunan etkileşimi ve ilişkisine dayalı bir biçimde çalışma oluşturularak okul öncesi öğretmen adaylarının empatik yönelimleri ile öz yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi tespit edebilmek amacıyla oluşturulmuştur. Okul öncesi öğretmenlerinin çocuklar için ailelerden sonra gelen birincil modellerden biri olduğu bilinmektedir. Bu modelde öğretmende var olan pek çok becerinin çocuklara geçtiğini düşünüldüğünde, bunların içerisinde empatik yönelim ve öz yeterlilik düzeyi çok önemli iki faktör olmaktadır. Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre yapılmıştır. Araştırma da kolay ulaşılabilen örneklem modeli kullanılmıştır. 2019- x 2020 eğitim öğretim yılında iki özel bir devlet olmak üzere üç üniversiteye devam eden Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 291 öğretmen adayı bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmanın yapılabilmesi için bu çalışmada; demografik bilgileri elde etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” ile araştırmacılar tarafından geliştirilen öğretmen adaylarının empatik yönelimlerini ölçmek amacıyla “Empatik Yönelimler Ölçeği” ve öğretmen adaylarının öz yeterlilik düzeylerini incelemek amacıyla “Öğretmen Özyeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen veri grubundan araştırmanın alt problemleri doğrultusunda uygun istatistiki analiz gerçekleştirilmiş ve veri grubunun yapısal özellikleri belirlenmiştir. Çalışmanın veri analizinde betimsel istatistiklerden yararlanılırken SPSS 24 paket programı kullanılmıştır. Analizlerin sonrasında veri grubunda bulunan öğretmen adaylarının empatik yönelimleri ve öz yeterlilikleri arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Elde edilen bu bulgu doğrultusunda, okul öncesi öğretmen adaylarının öz-yeterlilik düzeylerinin artması empatik yönelimlerini de arttırmaktadır denilebilir. Öğretmenlerin veya öğretmen adaylarının okul öncesi eğitime dair çocuklara belirli kazanımları verebilmelerinin yanı sıra çocuklarla duygusal yönden sağlıklı bir iletişim kurabilmeleri için empati kavramına ve buna bağlı olarak öz yeterlilik düzeylerinin yükseltilmesine yönelik akademik olarak belirlenmiş olan derslere eklemeler yapılabilmesi önerilmiştir.