Abstract:
Geçmişten günümüze evirilerek gelişen mutluluk, huzur ve refah gibi kavramlar insani gelişmişliği anlatabilmek için kullanılan ve temelde de toplumların daha iyi yaşayabilmelerine referanstır. Özellikle çeşitli örgütler bu değerleri anlatabilmek ve ölçebilmek için farklı farklı endeksler geliştirmiştir. Bu endekslere örnek olarak; İnsani Gelişim Endeksi, Daha İyi Yaşam Endeksi, Basın Özgürlüğü Endeksi ve Girişim Endeksi verilebilir. Çalışmada temel amaç refaha farklı bir boyut olarak oluşturulan İnsani Gelişim Endeksini dünya ülkeleri açısından, bir de Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisine göre değerlemek olmuştur. Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisindeki basamaklarda yer alabileceği düşünülen gelir, iş, iletişim ve toplum, eğitim, çevre, sivil katılım ve yönetim, sağlık, yaşam memnuniyeti, güvenlik ve iş yaşam dengesi ve benzeri gibi farklı kriterler çeşitli dünya ülkeleri için seçilmiştir. Çalışmada, Maslow’un piramidi ile bazı çok kriterli karar verme teknikleri kullanılarak belirli bir çerçevede ülkelerin farklı sıralandığı bir model oluşturuldu. Öncelikle, Maslow’un ihtiyaçları piramidine uygun kriterleri belirlemede alanında uzman bir sosyoloğun görüşleri ve önerileri dikkate alınarak araştırma analizine başlanmıştır. Özellikle belli başlı bakir kriterler ilk defa bu çalışma ile analizlere dahil edilmiştir. Maslow’un ihtiyaçlar piramidi ile belli başlı çok kriterli karar verme teknikleri kullanılarak verileri elde edilebilen dünya ülkeleri ve bu ülkelerin farklı sıralandığı modeller ortaya çıkmıştır. Çalışmada sıralama tekniği olarak çok nitelikli fayda teorisi (MAUT) ve TOPSIS yöntemleriyle ülkeler arası performanslar belirlenmiştir. Daha sonra çalışmada bu sıralamaların kendi aralarındaki tutarlılığının ve İnsani Gelişim Endeksi ile olan tutarlılığının ölçümü için Kendall Tau sıra korelasyonu ile son değerlendirmeleri yapılmıştır. İkili korelasyonlar incelendiğinde de özellikle MAUT ile elde edilen sıralamaların HDI ile olan sıralama ile daha yüksek korelasyon gösterdiği görülmüştür.
