OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETME-ÖĞRENMEYE YÖNELİK PEDAGOJİK İNANÇLARININ ÖZ-YETERLİK İNANÇLARI VE ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: SAKARYA İLİ ÖRNEĞİ

Abstract

Okul öncesi eğitim ilk olarak ailede başlamakta ve daha sonra eğitim kurumlarında devam etmektedir. Çocukların, ilk sosyal çevreleri olan ailelerinden sonra öğretmen ve arkadaş çevresinde hayatını şekillendirmektedir. Okul öncesi dönemde öğretmen çocukların gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda okul öncesi öğretmenlerin öğretimle ilgili inançları, hangi öğretim felsefesini benimsemişse davranışlarının ona göre şekillenmesi ve davranışlarına yansıması söz konusu olacaktır. Bu nedenle bu araştırmanın temel amacı; okul öncesi öğretmenlerinin öğretme-öğrenmeye yönelik pedagojik inançların öz-yeterlik ve eleştirel düşünme becerileri açısından incelenmektir. Bununla birlikte okul öncesi öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerileri, pedagojik ve öz-yeterlik inançlarının kıdem, yaş ve öğrenim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Sakarya ili Adapazarı, Arifiye, Erenler ve Serdivan ilçelerinde MEB’e bağlı okullarda görev 272 okul öncesi öğretmenin katıldığı ve ilişkisel tarama modelin de gerçekleştirilmiştir. Araştırmada okul öncesi öğretmenlerinin bilgilerini toplamak için “Pedagojik İnanç Sistemleri Ölçeği, Eleştirel Düşünme Tutum Ölçeği ve Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekler yardımıyla toplanan verilerin analizi SPSS 22 yardımıyla çözümlenmiştir. Bu araştırmadaki problem sorularını yanıtlamak için, betimsel istatistikler yapılmıştır. Pedagojik İnanç Sistemleri Ölçeği ile elde edilen verilerin dağılımına göre; yaş ve kıdem değişkeni için varyans analizi, diğer bağımsız değişken olan öğrenim düzeyi için bağımsız t Testi yapılmıştır. Araştırma sorularından ikincisini yanıtlamak için xviii

Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği ile elde edilen verilerin analizlerinde, yaş ve kıdem değişkenleri için Kruskal Wallis, öğrenim düzeyi için Mann Whitney U-Testi yapılmıştır. Araştırma sorularından üçüncüsünü yanıtlamak için Eleştirel Düşünme Tutum Ölçeği ile elde edilen verilerin analizinde yaş ve kıdem değişkenleri için Kruskal Wallis testi, öğrenim düzeyi için ise Mann Whitney U-Testi yapılmıştır. Araştırma sorularından dördüncüsünü yanıtlamak için öz-yeterlik ve eleştirel düşünme tutumunun öğretmenlerin pedagojik inançlarını yordama derecesini belirlemek için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre okul öncesi öğretmenlerinin pedagojik inançlarının yüksek olduğu ancak yaş, kıdem ve eğitim durumu değişkenine göre farklılaşama olmadığı görülmüştür. Ayrıca okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının yüksek olduğu, yaş ve kıdem değişkenine göre anlamlı farklılaşma olduğu ancak eğitim durumu değişkenine göre farklılaşma olmadığı tespit edilmiştir. Okul Öncesi öğretmenlerinin eleştirel düşünme tutumlarının ortalamanın üzerinde olduğu ancak yaş, kıdem ve eğitim durumu değişkenine göre anlamlı farklılaşma olmadığı görülmüştür. Okul öncesi öğretmenlerinin eleştirel düşünme tutumları ve özyeterlik inançlarının, pedagojik inanç ile orta düzeyde ve anlamlı bir ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna ek olarak ilgili bağımsız değişkenlerin birlikte, okul öncesi öğretmenlerinin pedagojik inanç düzeyi üzerindeki toplam varyansın yaklaşık %35’ini açıkladıkları sonucuna ulaşılmıştır.