TÜRK HARF İNKILABININ GRAFİK TASARIMDA ETKİLERİ: MEŞRUTİYET VE CUMHURİYET DÖNEMLERİNE AİT AFİŞ VE KİTAP KAPAKLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Abstract

Grafik tasarım binlerce yıllık geçmişi olan bir insanlık serüvenidir. Mağara duvarlarına yapılan görseller ve simgeler ile başlayan bu iletişim dili, tabletler, papirüsler, hiyeroglifler, sesler ve yazı ile devam etmiştir. Yazı ait olduğu toplumun nitelik ve nicelik göstergesi rolüne bürünmüş ve usta kişilerin elinde kitlelerin ilgisini çekmek ve toplumu yönlendirmek için kullanılmıştır. Bu çalışmada, Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemlerine ait afiş ve kitap kapaklarının karşılaştırmalı analizinin yapılması amaçlanmıştır. Türkiye’nin geçirdiği en önemli sosyal ve eğitimsel değişimlerden birisi yeni Türk Alfabesine geçiştir. Araştırmamız, Türk Harf İnkılabının Türk toplumuna ve grafik tasarıma etkilerinin anlaşılması önemlidir. Bu amaçla, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerine ait politik, tiyatro-sinema ve eğlence ile tüketim unsurları alt gruplarından afiş tasarımları seçilmiş, nitel yöntemle ve sanat eserlerine eleştirel analiz değerlendirme soruları esas alınarak karşılaştırması yapılmıştır. Çalışmanın üç hipotezi vardır. Bunlar sırasıyla; Türk Harf İnkılabı Meşrutiyet dönemi grafik tasarım kavramını etkilemiştir; Harf İnkılabı sayesinde grafik tasarım Meşrutiyet Dönemine göre daha geniş kitlelere ulaşma olanağı bulmuştur ve Cumhuriyet dönemi grafik tasarımı Meşrutiyet dönemi grafik tasarımı çalışmalarından daha etkili olmuştur şeklinde belirlenmiştir. Karşılaştırmalı analiz sonucunda, yeni alfabenin Meşrutiyet dönemi grafik tasarım kavramının değişmesinde etkili olduğu, harf inkılabı ile yeni dönem grafik tasarım çalışmalarının daha geniş kitlelere ulaşma olanağı bulduğu görülmüştür. Sonuç olarak, Latin harfleri ile çağdaş grafik tasarımın gelişimine devam edilmesi, diğer taraftan eski alfabe ile üretilen tasarımların ortaya çıkarılması ve korunmasına dönük tedbirlerin alınması gerekmektedir