İRİ TANELİ ZEMİNLERDE DİREK KESME DENEYİ KULLANARAK KAYMA DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

Abstract

İri taneli zeminlerin mekanik özellikleri, laboratuvar deneylerinden direk kesme deneyi ile elde edilir. Ölçülen önemli parametrelerden biri, numunenin yenilme düzleminde mühim bir rol oynayan parçacıkların “iç sürtünme açısı” (ϕ) dır. Bu çalışmada, İstanbul'daki taş ocaklarından elde edilen zemin malzemeleri üzerinde sabit 0,5 mm/dakika kayma oranı kullanılarak toplam 120 deney yapılmıştır. Test edilen zemin parçacıkları 0,075 mm ila 8 mm arasında olmuştur. Numuneler, gevşek ve sıkıştırılmış zemin koşullarında 100 kPa, 200 kPa ve 300 kPa normal gerilmeler altında test edilmiştir. Direk kesme deney kutusu aparatı, ASTM D 3080 tarafından sağlanan şarta uygun olarak (100 mm x 100 mm x 45 mm) seçildi. Deneysel testler ince ve iri taneli zeminlerde yapılırmıştır. Test koşullarına göre spesifik deneyimin yokluğunda, ASTM-D 3080-11'e göre yanal yer değiştirme 10 mm kullandık. Bu çalışmada direk kesme deneyi ile numunenin iç sürtünme açısı karşılaştırıldı ve değerlendirildi. Granül malzemelerin kayma mukavemetinin partikül boyutuna, şekline, bağıl yoğunluğa ve dereceye bağlı olduğunu gözlenmiştir. Kırılmış granüler parçacıklar için hesaplanan iç sürtünme açısı (ϕ) değerleri önemli ölçüde yüksektir, bu da bu malzemelerin bolluğu ve yüksek sürtünme açıları nedeniyle kullanılabileceğini gösterir