1968 KUŞAĞI ROMANTİZMİNİN 52. YILINDA İTALYAN, FRANSIZ VE TÜRK SİNEMASININ TOPLUMSAL, EKONOMİK VE SİYASİ DEĞİŞİMLER İLE SANATA YANSIMASI

Abstract

Devrimler ve savaşlar her zaman birbirini kollayarak ilerlemiş, kapitalizmin çelişkilerinden ve aynı topraklardan doğmuşlardır. Dünyada hem kapitalist hem sosyalist düzeni tehdit eden ve simge haline gelmiş iki önemli tarihten bahsedilirse biri; ‘1789 Fransız Devrimi’, diğeri ‘1968 Öğrenci Hareketleridir. Fransız Devrimi dünyaya yön veren koca bir felsefi ve siyasi boyutu oluşturmuştur. Devrim toplumu aydınlatmış ve düşünce biçimini değiştirerek köklü değişimlere yol açmıştır. Aydınlanma düşünceleri ile birlikte Descartes, Montesquieu gibi düşünürler akla ve özgür düşüncelere atıflarda bulunmuşlardır. Bu dönemde burjuva halk devriminin tüm düşünsel alt yapısını oluşturmaya çalışan Diderot, Rousseau, Voltaire gibi yazarlarda modern dönem aydınlanmasının önünü açarak öncülük etmişlerdir. Devrim ile düşünce yapısı dünyada beklenmedik noktalara ulaşarak yeniçağ kapanmış ve yakınçağ başlamıştır. Bir diğer önemli tarih ise 1968 öğrenci hareketleri bilindiği gibi birçok ülke bağlamında sadece gençlik olayları olmamıştır. Bir toplumsal uyanış olayı olarak yaşanmıştır. Dünya tarihinde kültürel yaşamı derinden etkileyen, dipten gelen ve dalga gibi gelişen olaylar silsilesine dönüşerek yeni açılımlara ivme kazandıran idealist ve hayalperestlerin dönemini oluşturmuştur. 1968 Mayıs olayları hem eğitim hem de toplumu büyük ölçüde dönüştürmek için dayanışma mücadelesi veren öğrencilerin ve işçilerin kalıcı imajını yaratmış, romantik bir başkaldırı felsefesi olgusuna dönüşmüştür. Ve gerçek olan şu ki bir daha 68 yılı olmayacak; bizlerde olmak üzere yeni kuşaklara baktığımda coşku ve duygu yönünden çok eksik kalıyoruz. 68 kuşağı yerleşik kurallara tabulara ve dogmalara karşı bir uluslararası isyancı hayalperest hareketin kurulmasına yol açarak kendi içlerinde bölünmüş ve farklı yollarla mücadelelerini sürdürmüş olsalar bile genel ortak paydaları her zaman proletaryayı, burjuvazinin prangalarından kurtarabilmek ve toplumun aydınlanmasını sağlayarak özgürleştirmek olmuştur. 47’lilerin coşkusu yeniyi ve söylenmeyeni yakalamanın sezgisine dayanmıştır. Dönem içinde pek çok kuşak farklı koşullarda farklı biçimlerde ama aynı amaçların peşinde koşmuşlar büyük idealleri bağımsızlık demokrasi ve sosyalizm gerçek oluncaya kadar özgürce bu hareketi sürdürebilmek istemişlerdir fakat istediklerini elde edememişlerdir. Dünyada 68 kuşağı hareketleri sanatın her alanına politik dil ve biçimini yerleştirecek bir cesaret oluşturmuş ve dönem içerisinde sanatın her şekilde siyasetin içinde olduğunu ve uslu olmadığını, direnişçi ve devrimci gücünü göstermişlerdir. Bu çalışmada 1968 kuşağı romantizm çerçevesinde toplumsal, siyasi ve sanat değişimleri ile İtalyan, Fransız ve Türk sinemasının aralarındaki benzerliklerin ve farklılıkların öne çıkan mesajlarını, ortak söylemlerinin ortaya xii

konulması amaçlanmıştır. Özellikle ele alınan İtalyan yeni gerçekçilik, Fransız yeni dalgası ve Türk sinemasında ulusal sinema ve toplumsal gerçekçilik hareketleri benzer bir ideoloji üzerine kurulmuş ve anti-emperyalist bir tavır takınmıştır. Bahsedilen sinema hareketleri çoğu benzer literatürlerden etkilenmiş ancak ana akım sinemanın kalıplarına karşı çıkmaları ve bunun yerine konulabilecek yeni sinema manifestoları yaratma yönünde teşvik edici olmuşlardır. Dünyada etkili olmuş üç önemli sinema hareketi de 60’lı ve 70’li yılların siyasal gerçeklerinin toplumsala nasıl yansıyacağını gösterilme yönünde önemli bir kapı açmıştır.