AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE BAZI ÜLKELERİN, SEÇİLMİŞ E-ATIK İLE İLGİLİ GÖSTERGELER DİKKATE ALINARAK K-ORTALAMALAR YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Bu çalışmanın ana amacı E-atık dönüşümü yapan ve aynı zamanda Avrupa Birliği üyesi olan altı ülkeyi; E-atık ile ilgili göstergeler dikkate alarak, birbirine benzer olan ülkeleri dolayısıyla birbirine benzemeyen ülkeleri belirlemektir. Çalışmada ele alınan ülkeler Belçika, Bulgaristan, Almanya, Finlandiya, Fransa ve Birleşik Krallık olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacına yönelik seçilen göstergeler ise “yaşam beklentisi”, “sera gazı emisyon oranı”, “enerji verimliliği”, “yenilenebilir kaynaklardan enerjinin payı”, “eğitim seviyelerine göre nüfus oranı”, “cinsiyete ve seçilen yaş grubuna göre gelirin beşli hisse oranı”, “yoksulluk eşiği, yaş ve cinsiyete göre yoksulluk riski oranı”dır. Bir başka ifade ile çalışmada altı ülke; E-atık ve ilgili toplam sekiz gösterge dikkate alınarak, 2010-2016 dönem aralığına yer alan her yıl için, hiyerarşik olmayan kümeleme yöntemlerinden K-ortalamalar kümeleme yöntemi yardımıyla gruplara (kümelere) ayrıştırılmıştır. Ayrıca yöntemin sorunsallarından biri olan k parametresinin belirlenmesi için de literatürde sıkça kullanılan Silhouette indeks değerinden yararlanılmıştır. Bu değer yardımıyla ülkelerin kaç kümeye ayrılmasının daha uygun ve/veya daha geçerli olduğuna karar verilmektedir. Yöntemin bir diğer sorunsalı olan başlangıç küme merkez seçim sorunsalı ise analiz olası tüm başlangıç merkez verilere bir başka ifade ile veri seti içinden olası tüm başlangıç merkezlerle, ayrıca basit bir yöntemle veri seti dışından elde edilen olası tüm başlangıç merkezlerle ve bu iki veri çeşidinden elde edilen başlangıç merkez verilerle uygulanarak minimize edilmiştir. Dönem aralığında yer alan her yıl için ülkeler olası tüm başlangıç merkez veriler (veri seti içinden, dışından ve karma (veri seti içinden ve dışından)) yardımıyla 2, 3 ve 4 kümeye ayrılarak elde edilen küme grupları Silhouette indeks değeri yardımıyla karşılaştırılmıştır. 2010 yılı için gerçekleştirilen analizlerden elde edilen bulgularda; Silhouette indeks değerine göre en geçerli ayrılması gereken küme sayısı 4 olarak belirlenmiştir ve oluşan küme grubunda Belçika, Fransa ve Birleşik Krallık aynı kümede yer alırken, Bulgaristan, Almanya ve Finlandiya ülkeleri tek başına ayrı küme oluşturduğu gözlemlenmiştir.