TÜRK MEDENİ KANUNUNDA VELAYETİN KAPSAMI VE HÜKÜMLERİ

Abstract

Bu çalışmamız, 2002 yılında yürürlüğe giren 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun velayet ile ilgili düzenlemelerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Konunun seçilmesinin nedeni velâyete sahip bu kişilerin velâyetten doğan hak, yetki ve sorumluluklarını, aynı zamanda onların kullanılma esaslarını Türk Medeni Kanunu’nda velayetin kapsamı ve hükümleri çerçevesinde incelemektir. Velayet ilişkisi, bir aile hukuku ilişkisidir. Bu ilişkinin temelinde çocuk yer almaktadır. Çocuklar ailelerin ve gelecek nesillerin şekillendirilmesinde oldukça önemli bir role sahiplerdir. Çocuğun menfaatinin öncelikle gözetilmesi, ilerleyen dönemde çocuğun bağımsız bir kişilik kazanmasında ve gerekli becerileri elde etmesinde oldukça büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle velayet ilişkisine dair düzenlemelerin incelenmesi ve değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Bu gerçekler dikkate alınarak konumuz çerçevesinde çocuğun kişi varlığına ilişkin velayet, onun kapsamı, niteliği, kullanılması, çocuğu koruma tedbirleri incelenecektir. Bu çalışmamızda velayetin kapsamı incelenmiş, velayetin çocuk üzerindeki etkileri, çocuğun üstün menfaati, ortak hayata son verilmesi ile velayet hakkının eşler tarafından müştereken kullanılmasının mümkün olup olmadığı Türk Medeni Kanunundaki düzenlemeler, doktrindeki yaklaşım ve yargı kararlarındaki bakış bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmamızda anne babanın çocuğun velayeti ile ilgili olarak sahip oldukları yetkilerin sınırsız olmadığı, çocuğun da yer yer görüşüne başvurulması gerektiği belirtilmekte, çocuğun menfaatinin bu yetkiler açısından sınırlandırıcı bir faktör olduğu ifade edilmiştir. İlk olarak velayetin tanımı yapılmış, tarihsel süreç içindeki gelişimi incelenmiş ve velayetin anne babaya sağladığı hak ve yükümlülükler üzerinde durulmuştur. Anne babanın çocuğun velayetini kullandıkları süre içinde keyfi davranamayacakları vurgulanmıştır. v

Son olarak velayet hakkını kullanmayan tarafın kişisel ilişki kurma hakkı incelenmiş, çocuğun gelişimin tehlike altında olması, çocuğun ebeveynleri tarafından yeterli ilgiyi görememesi, velayet hakkı sahibi kişilerin görevlerini ve sorumluluklarını savsaklamaları halinde velayette değişikliğe gidilmesi, velayetin kaldırılması gibi Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş çeşitli koruma önlemlerine başvurulabileceği belirtildikten sonra durumun değişmesi ve alınan önlemlerin yeni koşullara uyarlanması konusu açıklanarak çalışmamız tamamlanmıştır.