15-17 YAŞ ARASI LİSE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL ANKSİYETE DÜZEYLERİ İLE ALGILADIKLARI ANNE-BABA TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma 15-17 yaş arası ergenlik dönemindeki öğrencilerin sosyal anksiyeteleri ile anne-baba tutumları arasındaki ilişkiyi incelemek amacını taşımaktadır. Bu amaçla öncelikle, ergenlik döneminin fiziksel ve ruhsal olarak ne gibi dönemsel özellikleri içerdiğine değinilmiş ve bu ruhsallığı açıklarken ağırlıklı olarak psikanalitik kuram başta olmak üzere bilişsel-davranışçı ve varoluşçu kuramlardan destek alınmıştır. Sosyal anksiyeteyi daha iyi anlamak adına, anksiyetenin tanımına, farklı ekollerin anksiyeteye yaklaşımına öncelik verilerek sosyal anksiyete ile anne baba tutumları arasındaki ilişki açıklanmaya çalışılmıştır. Bu araştırma nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeline uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın ulaşılabilir evreni olarak Bursa ili Osmangazi ilçesi belirlenmiştir. Örneklem, Süleyman Çelebi Anadolu Lisesinde öğrenim gören 15-17 yaş aralığında 300 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak: öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerinin belirlenmesi için “Sosyo Demografik Bilgi Formu”, öğrencilerin sosyal anksiyetelerinin belirlenmesi için “Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği” (ESKÖ), algılanan ebeveyn tutumlarının belirlenmesi için “Anne Baba Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. “Anne Baba Tutum Ölçeği” , “Demokrat Tutum”, “Koruyucu İstekçi Tutum”, “Otoriter Tutum” alt testlerinden oluşmaktadır. ESKÖ, Olumsuz Değerlendirilme Korkusu (ODK), Genel Sosyal Durumlarda Korku ve Huzursuzluk Duyma (G-SKHD), Yeni Sosyal Durumlarda Korku ve Huzursuzluk Duyma (Y-SKHD), alt testlerinden oluşmaktadır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi, alt grup karşılaştırmalarında Tukey çoklu karşılaştırma testi, ikili grupların karşılaştırmasında bağımsız t testi gibi istatistiksel tekniklerden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre: Anne-Baba Tutum Ölçeği Demokratik tutum puanları ile Ergenlerde Sosyal Kaygı Ölçeği ODK, G-SDKHD ve Y-SDKHD puanları arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı korelasyon gözlenirken diğer tutumlarda pozitif korelasyon gözlenmiştir. Cinsiyet değişkenlerinin, Anne-Baba Tutum Ölçeği ve ESKÖ puanları arasındaki farklılığa bakıldığında; erkek ve kız öğrencilerinin, Demokratik Tutum ve Otoriter Tutum puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık gözlenmezken (p>.05), erkek öğrencilerin Koruyucu-istekçi Tutum puan ortalamaları kız öğrencilerden istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<.05). Katılımcıların sosyo-ekonomik durumlarına bakıldığında sosyal kaygı ve ebeveyn tutumlarında farklılaşma görülmüştür. Ayrıca okul başarısı zayıf ve arkadaş sayısı az olan öğrencilerin sosyal kaygı puanlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Araştırma, yurt içi ve yurt dışında yapılan benzer çalışmalarla da desteklenmiştir.