KORONER ANJİYOGRAFİ UYGULAMALARINDA OPERATÖRÜN GÖZ LENSİNİN MARUZ KALDIĞI RADYASYON DOZUNUN BELİRLENMESİ

Abstract

Çeşitli klinik alanlarda X ışınları ile görüntüleme yöntemlerinin kılavuzluğunda uygulanan girişimsel işlemlerin hızla artması, bu işlemleri uygulayan operatörlerin daha uzun süre ve daha yoğun iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmasına neden olmuştur. Yapılan epidemiyolojik çalışmalar en önemli mesleki risklerden birinin, göz merceğine saçılan X ışınları nedeniyle kristal lensin saydamlığını yitirmesi veya katarakt oluşumu olduğunu ortaya koymaktadır. Her ne kadar daha önce göz lensi için doz sınırı 150 mSv olarak belirlenmiş ise de yapılan en son epidemiyolojik çalışmaların lens opaklığının ve kataraktın daha önce düşünülenden daha düşük doz seviyelerinde de meydana geldiğini kanıtlamasıyla, Uluslararası Radyasyondan Korunma Komitesi (ICRP) 2011 yılında Radyasyon çalışanları için göz lensi doz sınırının 20 mSv‘e düşürülmesini önermiştir. Türkiye’de 5 Temmuz 2012 tarihinde 28344 sayılı resmi gazetede yayınlanan “Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları İle Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri Ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik ile göz lensi için yıllık doz limiti 20 mSv olacak şekilde revize etmiştir. Bu tez çalışmasında yeni göz lensi doz sınırları çerçevesinde Ülkemizdeki durumu değerlendirmek üzere bazı önde gelen koroner anjiyografi bölümlerinde yapılan işlemlerde operatörlerin maruz kaldığı radyasyon lens dozlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Toplam 26 katılımcı ile yapılan çalışmada, farklı koroner anjiyografi birimlerindeki girişimsel işlemlerde operatörlerin göz lensine çarpan ikincil Xışınlarından kaynaklanan lens dozları Hp(3) Termolüminesans Dozimetre (TLD) kullanılarak bir aylık periyodda ölçülmüştür. Işınların geliş açısından bağımsız iv

ölçüm yapan bu dozimetreler operatörün göz çevresine yerleştirilerek, lens dozları ölçülmüştür. Alınan veriler akredite bir dozimetre laboratuvarında okutularak bir aylık sürede maruz kalınan toplam dozlar belirlenmiştir. Anjiyografi birimlerindeki skopi cihazlarında gerçekleştirilen işlemlerde toplam doza maruz kalma süreleri de tespit edilerek, elde edilen bu veriler yardımıyla doz hızları hesaplanmıştır. İstanbul Eğitim Araştırma Hastanesi Anjiyografi Birimi için ortalama doz hızı değeri 0,0392 ±0,0105 µSv/sn, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Anjiyografi Birimi için ortalama doz hızı değeri 0,0309 ±0,0138 µSv/sn, Haseki Eğitim Araştırma Hastanesi Anjiyografi Birimi için ortalama doz hızı değeri 0,2260 ±0,2698 µSv/sn olarak hesaplanmıştır. Tüm bu kliniklerdeki işlemler için elde edilen ortalama doz hızı ise 0,0935 ±0,1103 µSv/sn olarak bulunmuştur. 20 mSv’lik sınır değer esas alındığında güvenli çalışma doz hızı 10 µSv/saat (0, 0027 µSv/sn) olarak hesaplanabilir. Elde edilen bu değerler esas alınarak değerlendirildiğinde, söz konusu birimlerde çalışanların minimum ortalamadan 33,6 kat daha fazla lens dozuna maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, çalışanların güvenlik kültürünü arttırarak ve çalışma koşullarını düzenleyerek X ışınları kılavuzluğunda uygulanan anjiyo işlemleri sırasında yeni veya ek koruma önlemlerinin alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.