TOPLU KONUT PLANLAMASINDA EKOLOJİK YAKLAŞIM ÖNERİLERİ KİPTAŞ KAYABAŞI TOPLU KONUT ÖRNEĞİ

Abstract

Dünya nüfusunun hızla artması, teknolojik gelişmeler, sanayileşme ve kentleşme hızlı tüketimi arttıran etkenlerdir. Bu durum doğal kaynakların daha hızlı tükenmesine, aynı zamanda daha ekonomik ve hızlı barınmayı sağlayan toplu konut yapılaşmasının artmasında etkili olmaktadır. özellikle büyük şehirlerde nüfus yoğunluğunun fazla olması nedeniyle toplu konut projelerinin ağırlıkta olduğu göz önüne alındığında, toplu konut planlamasında ekolojik yaklaşımın daha önemli hale geldiği görülmektedir. Bu doğrultuda çevre ve insan sağlığı üzerinde önemli etkilere sahip olan yapıların yapımında, kullanımı ve yıkım aşamalarında sürdürülebilir ve çevreye duyarlı bir yaklaşım içerisinde olmaları gerekmektedir. Bunun yapılabilmesi için de yapıların tasarımından yıkımına kadar geçen süreçte doğayla uyumlu, kirliliğe neden olmayan, kendi kendine yetebilen, fosil kaynak üretimine neden olmayan konutların oluşturulmasına özen gösterilmelidir. Yapı tasarımında çevreye duyarlı konutların ortaya konmasında bölgenin ve çevrenin riskleri dikkate alınarak, ekolojik yaklaşım önerilerinin her aşamada etkin kılınması gerekmektedir. Toplu konut projelerinin yaygınlaşması ile birlikte yapıların çevresel risklerdeki payı yanında, sürdürülebilir yapıların etkili bir şekilde ortaya konduğu örneklerin yetersizliği göze çarpmaktadır. Artan nüfusla birlikte kentleşme olgusunun artması ve yerleşilebilir alanların sınırlı olmasından dolayı ekolojik dengelerin göz önüne alındığı, kirlenmenin azaltıldığı, kaynakların en az düzeyde yok edildiği bir planlamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekolojik planlama kavramının gündeme gelmesinde en önemli etkendir. Ekolojik planlama kriterlerinin konut üzerindeki yansımalarının görülebilmesi amacıyla bu çalışmada toplu konut planlamasında ekolojik yaklaşım önerileri doğrultusunda 104,700 m2 alan üzerine kurulmuş olan 1140 konuttan oluşan Kiptaş Kayabaşı Toplu Konut Örneği değerlendirilmiştir. Ekolojik toplu konut kriterlerine göre konut alanı olarak belirlenmiş alanda yer aldığı, su toplama alanlarının yeşil ve açık alan olarak değerlendirildiği görülmüştür. ix Yapıların güneşten yararlanabilmesi amacıyla yönlenmenin uygun olduğu, eğime uyumlu yönlenmeler olduğu belirlenmiştir. Planlamada doğal soğutma ve ısıtma sistemlerinin kullanılmadığı, iç mekanlara dış ortam ısısının daha az yansıması amacıyla dış cephede yalıtım uygulandığı, çift cam ve PVC doğramaların kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca yapıların rüzgâra göre %45 eğimli olacak şekilde konumlandırıldığı, dolayısıyla rüzgâr hızının bu şekilde azaltılmaya çalışıldığı belirlenmiştir. Yapıların birbirlerinin manzarasını kesmeyecek şekilde konumlandırıldığı, fazla gölge düşürmeyecek şekilde düzenlendiği tespit edilmiştir. Yapı cephelerinde yalıtımı olan sıva ve cephe boyasının, hazır betonun kullanıldığı, bunun da ekolojik inşaat malzemelerinin kullanılmadığını gösterdiği belirtilebilir. Peyzaj için bazı yerlerde doğal malzemelerin kullanıldığı, yeşil alanlarda iklime uygun bitkilerin ve çimin tercih edildiği, ancak yağmur suyundan sulamada faydalanabilmek için gereken sistemlerin olmadığı görülmüştür. Binalarda ısınma amaçlı doğalgaz kullanıldığı, atıkların geri dönüşümü ve gri suların kullanımına yönelik sistemlerin olmadığı, atıkların ayrıştırılmasını sağlayacak uygulamaların bulunmadığı, binaların dış cephesinde yalıtım yapıldığı görülmüştür. Sonuç olarak Kiptaş Kayabaşı toplu konutlarının ekolojik planlama kriterlerini tam anlamıyla sağlamadığı, ancak yerleşim ve diğer hususlar göz önüne alındığında doğru bir yerleşim alanı olduğu belirtilebilir.