Abstract:
Kentte yaşayan insanlar kaliteli bir yaşam için güvenli şehirlere ihtiyaç duyar. Kamusal alanların güvenli olması, korumaya adanan özgür ve demokratik toplumun değerlerini ve ideallerini yansıtmasını sağlayacak temel unsurlardandır. Kamusal alanlarda artan terör saldırıları, tasarımda rolü olan tüm disiplinlerin göz önünde bulundurması gereken bir olgudur. Mekânsal tasarım disiplinleri, son yıllarda artış gösteren terör saldırılarına karşı güvenliğin tasarım yoluyla sağlanması için çalışmalar ortaya koymuştur. Bu çalışmaların kaynak aldığı prensip, tasarımda kullanılan bölge bazlı ve çevresel tasarım yoluyla suçun önlenmesi prensipleridir. Bu nedenle terör saldırılarına karşı kamusal mekânların tasarım aşamasında doğru güvenlik prensibi kararları ile tasarlanması, İstanbul gibi nüfusun çok olduğu ve geçmişinde birçok terör olaylarının yaşandığı bir metropol şehri için büyük bir öneme sahiptir. Tez çalışmasında tüm kamusal alanların güvenliklerinin ölçülmesinde kullanabilecek, CPTED ve FEMA tarafından tanımlanan saha güvenliği ilkeleri göz önünde tutularak kapsamlı bir kontrol listesi oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu çalışma üç aşamadan oluşmuştur; ilk aşamada, literatürde terör saldırıları ve kamusal mekânlarda terör saldırıları öncesi, tasarım önlemleri alınarak caydırıcı ve yapılan saldırıların etkisini azaltmaya yönelik araştırmalar ele alınmıştır. İkinci aşamada, kamusal alanda güvenlik için kullanılan tasarım ilkeleri, planlama yaklaşımları ve stratejileri incelenmiştir. Üçüncü aşamada ise bu tasarım kriterlerine göre oluşturulan kapsamlı kontrol listesi ile Sultanahmet Meydan’ın güvenliği ölçülmüş ve eksik noktalara iyileştirme önerileri oluşturulmuştur. Bu çalışma vasıtasıyla, kamusal alanlarda terör saldırısı riskine karşı kırılganlığın belirlenmesi ve kamusal mekânın kırılganlığını oluşturan mekânsal,
v
fiziksel ve algısal niteliklerin saptanabilmesi, tasarımda güvenlik seçeneklerinin anlaşılabilir, caydırıcı yaklaşımlar ile saldırının kentsel yapılı çevre üzerinde etkisini azaltmak için bir kontrol listesi oluşturulmuştur. Bu kontrol listesi kamusal alanların tasarlanması aşamasında bir rehber ve mevcut durumun düzenlenmesine olanak sağlayacaktır.
