ALİ SEYDİ BEY’İN TARİH DÜŞÜNCESİ

Abstract

Ali Seydi Bey (1870-1933), II. Meşrutiyet Dönemi’nde (1908-1922) eğitim ve kültür hayatımıza tarih, ahlak ve dil konularında çalışmalar yaparak eserler kazandırmış bir aydındır. Ali Seydi Bey, bu alanlarda dönemin öğretim programına uygun olarak ders kitapları yazmıştır. Ali Seydi Bey’i tanımak, eserlerini incelemek ve Türk eğitim tarihindeki yerini belirlemek, II. Meşrutiyet Döneminde’ki tarih düşüncesini anlamaya katkı sağlayacaktır. Osmanlı Devleti’nde 1891’de Şûra-yı Devlet memurluğuyla başlayan devlet hizmetleri, Cumhuriyet Dönemi’nde milletvekili olarak 1933’de sona ermiştir. Zaman dilimi olarak hayatı ilginç bir döneme denk gelmektedir. II. Abdülhamid Dönemi(18761909), II. Meşrutiyet Dönemi, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Millî Mücadele, Cumhuriyetin ilanı gibi önemli siyasi ve askeri gelişmelerin tanığı olmuştur. Bütün bu önemli gelişmelerin etkisinde eserler veren Ali Seydi Bey’in, farklı alanlarda çalışmalar yapması dönemin aydınlara yüklediği bir görev olarak görülebilir. Bu çalışmada Ali Seydi Bey’in hayatı, tarih anlayışı, bu alandaki eserleri ve öğrenciler için yazdığı ders kitapları üzerinde durulmuştur. Osmanlı Türkçesi ile yazılmış olan ders kitapları incelenerek onun tarih öğretim metodu ve Osmanlı Tarihi’ne yaklaşımı saptanmaya çalışılmıştır. 1909’da kurulan Tarih-i Osmani Encümeni’ne üye olması, Ali Seydi Bey’in eserlerinin önemini arttırmıştır. Osmanlı Devleti’ne ve Osmanlı olma fikrine bağlı olan Ali Seydi Bey, II. Meşrutiyet Dönemi’nde bu fikre uygun olarak eserler yazmıştır. Dergi çalışmalarıyla da dikkat çeken Ali Seydi Bey’in, tarih alanında ilgi alanlarının neler olduğu da incelenen konular arasında olmuştur. Ali Seydi Bey, tarih çalışmalarında amacını halkı aydınlatmak ve kültürel olarak geliştirmek olarak belirtmiştir. Dolayısıyla tarihle ilgili olan herkes onun çalışmalarında muhatap kabul edilmiştir. Öğrenciler için ders kitapları, yetişkinlere yönelik gazete ve dergi yazılarıyla yaşamında bu anlayışa uygun hareket etmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında tarih çalışmalarına ara veren Ali Seydi Bey, bu dönemde daha çok dil ve sözlük çalışmaları yapmıştır. Alfabe değişiminin tartışılmaya başlandığı dönemde, değişimin olumsuz yanlarına dikkat çeken çalışmasıyla bu konuda değişimin karşısında olduğunu göstermiştir. Ali Seydi Bey hakkında, onun farklı yönlerini konu edinen çalışmalar yapılmıştır. Ancak, alakalı olduğu alan çeşitliliği ve çok sayıda eser vermesine rağmen eserleri hakkında çok detaylı araştırmalar yapılmamış bir aydındır. Bu yönüyle eserleri ile ilgili daha derin çalışmalar yapılmayı hak eden bir aydındır. Biz bu çalışmada, Ali Seydi Bey’in tarih çalışmalarıyla eğitim ve kültür hayatımıza katkılarına dikkat çekmeye çalıştık.