SUMAK BİTKİSİ FENOLİK MADDE İÇERİĞİ VE ANTİOKSİDAN AKTİVİTE ÖZELLİKLERİ

Abstract

Bitkiler, doğal antioksidan bileşiklerin başlıca kaynağını oluşturmaktadır. Antioksidan etkinin fenolik bileşiklerden, özellikle de flavonoid yapısından kaynaklandığı bilinmektedir. Sumak (Rhus coriaria L. ) Anacardiaceae familyasından Rhus cinsi , 150 civarında türüyle dünyanın değişik bölgelerinde yetişmekte olup Türkiye ‘de R. coriaria türü yaygındır. Baharat olarak sumak, tebliğde, ‘Rhus coriaria L. türüne giren bitkilerin meyvelerinin tekniğine uygun kurutulduktan sonra belirli oranda sofra tuzu katılarak öğütülmüş hali olarak tanımlanır. Bu çalışmanın amacı, sumak bitkisinin farklı ekstraksiyon yöntemleriyle elde edilen ekstraktların fenolik içeriği ve antioksidan etkilerini belirlemek ve birbirleriyle karşılaştırmaktır. Bu amaçla, Aydın, Gaziantep, Silifke ve Van olmak üzere dört farklı yöre sumağı incelenmiştir. Bu çalışmada farklı çözücüler (su ve etanol) ile kaynatma ve ultrasonikasyon teknikleri karşılaştırılmıştır. Bu ekstraktların, toplam fenolik madde içeriği, toplam flavonoid madde içeriği, antioksidan aktivite tayini ve fenolik asit içeriği belirlenmiştir. Folin-ciocalteu yöntemi ile yapılan toplam fenolik madde içeriği tayininde ,en yüksek içerik Silifke sumağı etanol ekstraktında çıkmıştır. Bu değer 23,94 ± 1,48 mg GAE / g sumak çıkmıştır. En düşük toplam fenolik içerik, Van sumağının su ile ultrasonikasyon kombinasyon ekstraktında bulunmuştur. Bu değer 2,93 ± 0,17 mg GAE / g sumak çıkmıştır. Toplam flavonoid içeriği, Silifke sumağı su ekstraktında en yüksek çıkmıştır. Bu değer, 5,58±0,18 mg kateşin eşdeğeri / g sumak çıkmıştır. Aydın yöresi, su ile ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktında flavonoid madde tayin edilememiştir. DPPH yönteminin sonuçlarına göre Aydın bölgesinde sumak ekstraktlarının % inhibisyon değeri, konsantrasyonun azalmasıyla (1’den 1/16 seyreltme arasında) düşmüştür. Tüm ekstraktların en düşük % inhibisyonu 1/16 dilüsyonda çıkmıştır. Aydın yöresi sumağının en düşük % inhibisyonu, su ile ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktı 1/16 dilüsyonunda (% 35 ± 0,33) çıkmıştır. Gaziantep yöresi sumak ekstraktlarının % inhibisyonu, azalan konsantrasyonla (1’den 1/16’ya seyreltme) azalmıştır. En yüksek % inhibisyon ekstraktlar için 1 dilüsyonda çıkmıştır. DPPH yönteminin sonuçları Silifke bölgesinin sumak ekstraktlarının % inhibisyonunun, azalan konsantrasyonla (1’den 1/16 seyreltme arasında) değişmediğini göstermiştir. % İnhibisyon % 78-% 80 arasında çıkmıştır. DPPH yönteminin sonuçları, Van bölgesi sumak ekstraktlarının % inhibisyonunun, azalan konsantrasyonla (1’den 1/16 seyreltme arasında) azaldığını göstermiştir. Van yöresinde su ile ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktında en düşük % inhibisyon değer, 1/16 dilüsyonda (%16±0,84) çıkmıştır. HPLC cihazı ile yapılan fenolik asit çeşit ve miktarı tayininde, tüm ekstraktlarda tespit edilen baskın fenolik asitler, gallik asit ve klorojenik asittir. Aydın yöresinde, en yüksek toplam fenolik asit içeriği miktarı etanol ekstraktında (1.10 mM) iken, en düşük miktar ise su ile xvii ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktında çıkmıştır (0.53 mM). Gaziantep yöresinde en yüksek toplam fenolik asit içeriği miktarı, su ekstraktında (0,52 mM) ,en düşük toplam fenolik asit içeriği etanol ile ultrasonikasyon kombinasyonu ektraktında (0,33 mM) bulunmuştur. Silifke yöresinde en yüksek toplam fenolik asit ,su ekstraktında (3.09 mM) ve en düşük toplam fenolik asit içeriği su ile ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktında çıkmıştır (1.73 mM). Van yöresindeki en yüksek toplam fenolik asit içeriği etanol ekstraktında (0, 53Mm) iken en düşük toplam fenolik asit içeriği, su ile ultrasonikasyon kombinasyonu ekstraktında (0,15 mM) çıkmıştır. Sonuç olarak sumak bitkisinin antioksidan açısından iyi bir koruma sağladığı, etkin bir serbest süpürücü etkide olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca Silifke yöresine ait sumağın, diğer yörelere (Aydın, Gaziantep, Van ) göre daha fazla fenolik madde içeriğine, flavonoid madde içeriğine, fenolik asit içeriğine sahip olduğu ve daha yüksek antioksidan aktivite özelliği gösterdiği tespit edilmiştir