Abstract:
Evrensel olan kahraman arketipi dünya edebiyatında en çok tekerrür eden karakter
arketiplerden biridir. Birbiriyle herhangi bir direkt kültürel iletişimi olmasa da hemen
hemen her ulusun kahramanları vardır ve bu kahramanlar onları sıradan insanlardan
ayıran bazı ortak özelliklere sahiptir. Bu özellikler insanüstü güç, kararlılık,
olağanüstü cesaret, hızla iktidara yükselme ve güçlükle elde edilen zaferler olabilir
ancak bunlarla sınırlı değildir. Kahramanların başarmaları gereken zorlu görevler
veya üstesinden gelmeleri gereken zorluklar ait oldukları toplumların ihtiyaçlarına
göre değişkenlik gösterebilir. Ölümlü olan bu kahramanların bir diğer ortak özelliği
de zayıflıklarının olmasıdır. Achebe‘nin Things Fall Apart ve No Longer at Ease
adlı eserlerinde Okonkwo ve torunu Obi, bireylerinin tüm ulusun refahı ve gelişimi
için sorumluluk üstlenmesini bekleyen toplumlarda dünyaya gelirler ve her ikisinin
de başarmaları beklenen bazı görevleri vardır. Toplumun beklentilerini
karşılayamama korkusu, her ikisi için de Foucault‘nun Panopticon kuramının vücut
bulmuş haline dönüşür ve kahramanların bu görevleri başarıyla tamamlamasında
önemli bir rol oynar. Ancak, zorlukların üstesinden gelerek amaçlarına ulaşsalar da,
her iki kahraman arketipi de güçlükle elde ettikleri sosyal statülerini kaybetme
korkularının üstesinden bir türlü gelemezler. Bu korku, zamanla her iki kahramanın
da ortak zayıf noktası haline gelir ve geri dönülmez hatalar yapmalarına sebep olarak
kahramanların düşüşlerini de beraberinde getirir.
Ancak toplumun bireylerinden başarmalarını beklediği bu görevler, Nijerya‘daki
İngiliz sömürgesi öncesi ve sonrasında oldukça farklılık gösterir. Dede ve torun olan
iki kahraman, bambaşka amaçlar için mücadele etmektedir. Kahramanların
karşılaştıkları zorluklarla başa çıkma ve hedeflerine ulaşma şekilleri de birbirlerinden
oldukça farklıdır. Bu sebeple, bu iki eserdeki ana karakterler, Foucault‘nun
Panopticon kuramının kahraman arketipine nasıl zemin hazırladığının anlaşılması
amacıyla postcolonialism çerçevesinde incelenecektir.
