Özet:
Bu tezin amacı, Tanzimat döneminde Türkçe kaleme alınmış tiyatro metinlerinde
kadın karakterin özelliklerinin belirlenmesidir.
Çalışmanın birinci bölümü olan giriş kısmında, çalışmanın çerçevesi ele alınmıştır.
İkinci bölüm, batı tiyatrosunun Osmanlı topraklarında yer almasının anlatıldığı tarih
bölümüdür. Bu bölümde Osmanlı Devleti’nin batı tiyatrosu ile tanışması, ve
tiyatronun XIX. yüzyılda Osmanlı’da nasıl geliştiği anlatılmıştır. Aynı zamanda bu
dönemde Türkçe kaleme alınmış tiyatro oyun türlerinin komedya, manzum dram,
romantik dram, melodram, evcil ve duygusal dram, müzikli oyun olduğu tespit
edilmiştir.
Üçüncü bölüm, yapılan çalışmanın sonucunun sağlıklı olması için kaleme alınmış bir
bölümdür. Bu bölümde Tanzimat döneminde toplumda kadının yeri sorgulanmıştır.
Kaynaklar araştırılmış, toplumda kadına ne gözle bakıldığı, ne haklara sahip olduğu,
Tanzimat döneminde yapılan yeniliklerin kadının toplumsal hayatı ve yerini nasıl
etkilediği ortaya konmuştur.
Dördüncü bölümde, Tanzimat dönemindeki tiyatro türlerinden birer oyun örneği
seçilmiştir. Seçilen oyunlar; komedya türü için Şair Evlenmesi, manzum dram için
Nesteren, romantik dram için Vatan Yahut Silistre , melodram için Afife Anjelik ,
duygusal ve evcil dram için Zavallı Çocuk, Müzikli Oyun türü için ise İstanbul
Efendisi’dir. Tanzimat dönemi Türkçe tiyatro metinlerinde kadın karakterlerin
özelliklerini tespit edebilmek için adı geçen bu oyunlarda konunun ekseninde duran
kadın karakter, ana kadın karakter olarak kabul edilmiştir. Belirlenen karakter yazar
tarafından hangi özellikleri öne çıkartılarak kaleme alınmıştır sorusu çerçevesinde
alıntılarla incelenmiştir.
Sonuç bölümü tüm bölümlerde elde edilen verilerin karşılaştırıldığı ve tespitlerin
yapıldığı değerlendirme yapılan bölümdür. Özellikle üçüncü bölümde görülen
Tanzimat dönemindeki Osmanlı kadını ile dönemin tiyatro eserlerinde yer alan kadın
karakterlerin özellikleri karşılaştırılmış ve ne kadar gerçek oldukları incelenmiştir.
Bunun yanında, yazarların kadın karakterleri neden kaleme aldıkları, karakter
özelliklerini ne amaç güderek belirledikleri incelenmiş ve tartışılmıştır.
