Abstract:
Örgütsel kaynakların verimliliği ile ilgili araştırmalar, geçmişten günümüze devam etmektedir. Performans değerlendirme ve ücret uygulamalarının, insan kaynağının verimliliğini ölçmede öne çıkan uygulamalar olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmada, performans değerlendirme ve ücret uygulamalarına ilişkin algının, örgütsel bağlılık ve iş tatminine etkisi ile iş tatmininin performans ve ücret uygulamaları ile örgütsel bağlılık arasında aracılık rolü üstlenip üstlenmediği araştırılmıştır. Literatürde performans değerlendirme ve ücret uygulamalarının örgütsel bağlılık ve iş tatmini üzerindeki etkisini birlikte inceleyen kapsamlı çalışmaların sayısı çok sınırlıdır. Çalışmanın, birkaç kavram arasındaki ilişkileri birlikte incelemesi, insan gücüne dayalı hizmet sektöründen biri olan otel işletmelerinde yapılması ve bu konuda Türkiye’deki beş yıldızlı otellerde yapılan çalışmaların çok kısıtlı olması sebebi ile literatüre önemli bir katkı yapılması amaçlanmıştır.
Araştırma, İstanbul’da faaliyet gösteren 5 yıldızlı oteller üzerinde yapılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı veri tabanındaki Mayıs 2016 verilerine göre İstanbul’da bulunan 5 yıldızlı otel sayısı 86’dır. Doğru ölçümlemenin yapılması ve özellikle performans uygulamalarının var olup olmadığını tespit etmek için bu oteller ile tek tek telefon görüşmeleri ve mülakatlar yapılmıştır. Deneklerden 440 anket geri toplanmış, istatistik analiz için 391 adet anket anlamlı bulunmuştur. Elde edilen veriler, t-testi, tek yönlü anova testi ve post hoc analizi olarak Scheffe testine tabi tutulmuştur. Araştırmanın değişkenleri arasında Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırmada ayrıca hiyerarşik regresyon modelleri ve hiyerarşik regresyon modelleri sonrasında aracılık etkisini belirlemek üzere Sobel tarafından geliştirilen test uygulanmıştır. Araştırmada performans ve ücret uygulamalarının iş tatmini ve örgütsel bağlılık alt boyutları ile ilişkileri de incelenmiştir. Bu araştırmada, performans ve ücret uygulamalarına ilişkin algının örgütsel bağlılığı ve iş tatminini pozitif etkilediği ve iş tatmininin bu ilişkide ayrıca aracılık rolü üstlendiği bulunmuştur. Alt boyutlar açısından incelendiğinde, performans ve ücret uygulamaları ile iş tatmini ve alt boyutları olan içsel ve dışsal tatmin arasında pozitif bir ilişki olduğu ancak ücret uygulamalarının duygusal bağlılığı pozitif yönde etkilemediği, dolayısı ile içsel ve dışsal tatminin ücret ile duygusal bağlılık arasında aracılık rolü üstlenmediği bulunmuştur.
