SÜT İŞLETMELERİNDE Mycobacterium avium ssp. paratuberculosis (MAP) VARLIĞININ REAL TIME PCR YÖNTEMİYLE TESBİTİ VE HALK SAĞLIĞI RİSKİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Mycobacterium avium ssp. paratuberculosis (MAP) ruminantlarda özellikle süt sığırlarında görülen Paratüberküloz’a (Johne Hastalığı) neden olan patojen bir mikroorganizmadır. Klinik ya da subklinik MAP pozitif süt sığırları bu patojen etkeni periyodik olarak dışkı, süt ve spermaları üzerinden atarlar. 20. yüzyılın başından itibaren insanlarda görülen Crohn hastalığı nedeninin MAP olabileceği konusunda görüşler bildirilmiştir. Son yıllarda halk sağlığı açısından önemi artan bu mikroorganizma üzerinde çalışmalar artmış ve bu etkenin enfekte hayvanlardan direkt kontamine olan süt ve süt ürünleri yoluyla insanlara bulaşması üzerinde yoğunlaşılmıştır. MAP’ın özellikle çiğ sütün pastörizasyonu için yapılan ısıl işlemlere karşı dayanıklı olduğu saptanmıştır. Değişik ülkelerde ısıl işlemden geçmiş sütlerde MAP insidansının %1-3 oranında olduğu bildirilmiştir. Bu araştırmada, Türkiye’de ilk defa Edirne Keşan bölgesinde yerleşik 15 köyde 30 süt sığırcılığı işletmesinde 2 yaşını doldurmuş ineklerden direkt rektumdan toplam 270 dışkı örneği, her işletmenin süt toplama tankından toplam 30 adet ve her köyün süt toplama tankından 15 adet çiğ süt örnekleri toplanmıştır. Moleküler teknik olan real Time PCR yöntemiyle DNA izolasyonu yapılan örnekler MAP varlığı bakımından incelenmiştir. İncelenen dışkı ve süt örneklerinin hiç birinde MAP genomu tespit edilememiştir. Sonuç olarak; kullanılan yöntemin hassasiyetinin 102 KOB/gram dışkı ve 102 KOB/10 ml süt olduğu göz önüne alınarak, incelenen işletmelerin MAP’dan ari olduğu ya da yöntemin tespit düzeyinin çok altında MAP varlığı olabileceği sonucuna varılmıştır. Türkiye’de ilk defa yapılan MAP prevalansı çalışmamızda halk sağlığı açısından önemli verilere ulaşılmıştır. MAP’a rastlanmaması sadece araştırma yapılan Keşan bölgesi için geçerli olup, bu çalışmanın Türkiye’nin tüm bölgelerinde tekrarlanması ve ülkemiz için bir MAP haritası çizilmesi gerekmektedir.