2023 KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ SONRASI BAŞKA ŞEHRE TAŞINAN DEPREMZEDELERDE BESLENME DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremi sadece can kayıplarına ve yaralanmalara neden olmakla kalmamış, aynı zamanda depremzedeler üzerinde kalıcı fiziksel ve psikolojik etkiler bırakmıştır. Afet sonrasında bireylerin iyilik halinin sürdürülebilmesi için sağlık ve beslenme hizmetlerinin etkin bir şekilde planlanması gerekmektedir. Zorunlu göç, beslenme alışkanlıklarını değiştirerek hem fiziksel sağlığı hem de ruhsal dengeyi doğrudan etkileyebilir. Ancak afet sonrası göçün beslenme üzerindeki etkileri yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışma, deprem nedeniyle göç eden bireylerin beslenme alışkanlıklarındaki değişimleri bütüncül bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada, Kahramanmaraş Depremi nedeniyle Denizli, Antalya, İzmir ve İstanbul illerine göç etmek zorunda kalan depremzedelerde beslenme ve travma arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipteki çalışmada, Denizli, İzmir, Antalya ve İstanbul şehirlerine göç eden 18 yaş üstü toplam 275 kişiye yüz yüze anket yöntemi uygulanmıştır. Ankette demografik bilgiler, beslenme sağlığı durumunu belirlemek için Akdeniz Diyetine Bağlılık Ölçeği (MEDAS), Yeme Davranışı Bozukluğu Ölçeği, deprem sonrası travma düzeyini belirlemek için ölçek, gıda güvencesizliği deneyim ölçeği (FIES) ve şehir değiştirdikten sonra beslenme alışkanlıklarına ilişkin sorular yer almıştır. Katılımcıların %53,1’i kadın, %46,9’u erkektir. Eğitim durumu çoğunlukta %54,9 olarak ön lisans veya lisans; medeni durumu %62,2 oranında evli ve yaş ortalaması 41,34 yıl olarak elde edilmiştir. Vücut ağırlığı ortalaması 71,09 kg, boy uzunluğu ortalaması 168,92 cm ve BKİ ortalaması 24,83 kg/m2 olarak elde edilmiştir. Depremden sonra göç edilen şehirlerin %18,2'si İstanbul, %22,2'si İzmir, %26,5'i Denizli ve %33,1'i Antalya'dır. Afet sonrası değişen gıdaya erişim dinamikleri, iv bireylerin beslenme alışkanlıklarını önemli ölçüde değiştirmekte ve sağlıksız gıda tüketimini teşvik ederek kilo alımına yol açmaktadır. Afet sonrası taşınan afetzedeler üzerinde yapılan önceki çalışmalarda, göç ile sebze ve meyve tüketiminin azaldığı, bunun sonucunda obezite riskinin artığı bulunmuştur. Bu çalışmada ise sebze ve meyve tüketiminin artığı, kırmızı et tüketiminin azaldığı, şekerli ve gazlı içecek tüketimi ile atışrımalık tüketiminin azaldığı görülmüştür. Bulgular, göç eden depremzedelerin beslenme alışkanlıklarında ve gıda güvencesi durumlarında ekonomik, sosyal ve psikolojik faktörlerden etkilenen önemli değişiklikler olduğunu göstermektedir. Ayrıca, sosyoekonomik koşullar ve deprem sonrası travmanın beslenme davranışları ve genel sağlık durumunun temel belirleyicileri olduğu tespit edilmiştir. Kapsamlı yaklaşımlar, afetlerden sonra sürdürülebilir sosyal ve bireysel refaha katkıda bulunacaktır. Beslenme, ruh sağlığı, ekonomik destek ve sağlık hizmetlerini entegre eden bütüncül bir yaklaşım, şehir değiştiren depremzedelerin refahını ve iyileşmesini sağlamak için çok önemlidir.