Abstract:
Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Türkistan Coğrafyası ve Anadolu’nun
zengin bezeme motiflerinin taş işlemeciliği ile oluşturulmuş tek örneği olarak
UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır. Evliya Çelebi’nin
Seyahatnamesi’nde; “Onu anlatmak için kalemler kırık, diller kısır kalmıştır” ve
Muhiddin Arabi’nin; “Arifler duygularını anlatamazlar, sembollerle ifade ederler”
sözlerine muhatap olan bu abidevi eser, Anadolu Selçuklu Dönemi’nde, 1228-1243
tarihleri arasında Mengücekli Beyi Ahmed Şah, eşi Melike Turan Melek ve annesi
Fatıma Hatun tarafından mimar Ahlatlı Muğis oğlu Hürrem Şah ve ekibine
yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu Döneminde cami ve darüşşifasının bitişik nizamda
uygulandığı tek eser, ayrıca eşitliğin hüküm sürdüğü ve kadına verilen değere binaen
iki kadın ve bir erkeğin yaptırdığı yegâne eser olarak da tarihe geçmiştir. İslam
mimarisinin bu başyapıtı büyük bir külliyede vücut bulmuş iken, maalesef sadece
cami ve darüşşifası ile günümüze kadar gelmiştir. Bulunduğu coğrafyanın ruhunu
taşıyan bu yapının üzerindeki bezemeler simetrik görünse de asimetriktir, her motif
tek olarak yapılmış ve benzeri bulunmamaktadır. Madde âlemi ile mana âlemini
birbirine bağlayan bu bezemeler döneminin en iyi taş işlemeciliğine sahiptir. Zaman
içerisinde geçirdiği deformasyona rağmen günümüze kadar gelmiş olan bu eşsiz
mimari yapının motiflerinin analizlerini yapabilmek adına ortaya konulan bu tez
çalışmasında kaynakların taranması, yapının araştırılması, yapıda bulunan bütün
bezemelerin fotoğraflanması, motiflerin analitik değerlendirmelerinin yapılması,
motiflerin düzeltilmesi, vektörel çizimlerinin yapılması, motiflerin dijital bir ortama
taşınarak arşivlenmesi ve dijital bir kütüphane şeklinde kolay ulaşılabilir hale
getirilmesi amacı güdülmektedir.
