Abstract:
Araştırmanın amacı; engelli ve engellilik olgusunun belirli boyutlarıyla
incelenmesi, engelli bireylerin istihdam edilebilirliklerinin değerlendirilmesi ve işitme
engelli bireyler örnekleminde, engelli bireylerin çalışma yaşamında maruz kaldıkları
sorunların belirlenmesi ve konu ile ilgili önerilerde bulunulması olarak belirlenmiştir.
Araştırmanın amacı kapsamında bu doğrultuda; farklı engellilik türleri ve düzeyleri
bağlamında engelli bireylerin çalışma yaşamında maruz kaldıkları sorunların
belirlenmesi değil, işitme engelli bireyler özelinde ve araştırmanın örneklemine
endeksli olarak konu ile ilgili belirlemelerde ve değerlendirmelerde bulunulması yer
almaktadır.
Araştırmanın evrenini, Türkiye’deki işitme engelli tüm iş görenler
oluşturmaktadır. Bu temelde araştırmanın evreni; Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni
(2023) kapsamında yer verilen verilere ve TÜİK (2022) verilerine endeksli
belirlenmiştir. Araştırma kapsamında bu doğrultuda, 302 katılımcıya ulaşılmıştır.
Araştırmada hem nitel yöntemlerin hem de nicel yöntemlerin kullanılması söz
konusudur. Araştırmada, araştırmacı tarafından hazırlanan “Çalışan İşitme
Engellilerin İş Yaşamının Sosyolojik Açıdan Yorumlanması Görüşme Formu”
kullanılmıştır. Çalışan İşitme Engellilerin İş Yaşamının Sosyolojik Açıdan
Yorumlanması Görüşme Formu; Kişisel Bilgi Formu, İşitme Engeli Bilgi Formu ve
Çalışma Yaşamında ve Ekonomik Alanda Yaşanan Sorunlar Bilgi Formu kapsamında
üç bölümden oluşmaktadır.
Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, işitme engelli bireylerin
çalışma ortamında maruz kaldıkları sorunlar ile toplumsal yaşam içerisinde maruz
kaldıkları sorunların kısmen benzerlik gösterdiği saptanmaktadır. Araştırma bulguları
bu doğrultuda; işitme engelli bireylerin çalışma yaşamında büyük oranda iletişim
viii
sorunlarına, ayrımcılık yaklaşımlarına ve önyargılara maruz kalmak dolayısıyla sorun
ve zorluk yaşadıkları belirlenmektedir.
Araştırma kapsamında elde edilen bulgular doğrultusunda; engelli ya da işitme
engelli bireylerin istihdam edilebilirliklerinin artırılmasına yönelik belirlenen ve
uygulanan yasal düzenlemelerin istenilen ve beklenilen sonuçlara ulaşmayı sağlamada
yetersiz kaldığı belirlenmektedir. Söz konusu edilen bu yetersizliğin yasal
düzenlemelerin kapsamının yetersizliğinden kaynaklandığı düşünülmemekle birlikte,
yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi noktasında ya da uygulamada yetersizlikler
bulunduğu söylenebilmektedir. Dolayısıyla da konu ile ilgili yasal mevzuatın ilgili
kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından gereği gibi uygulanıp uygulanmadığının
denetlenmesine yönelik çalışmaların ve uygulanmaması durumunda söz konusu
edilecek yaptırımların hayata geçirilmesinin, engelli ya da işitme engelli istihdam
edilebilirliğini önemli ölçüde artıracağı düşünülmektedir