YABANİ İĞDE HİPPOPHAE RHAMNODİES L. BİTKİSİNİN MEYVE VE YAPRAK EKSTRAKTLARININ ANTİOKSİDAN ANTİMİKROBİYAL ÖZELLİKLERİNİN VE METABİOLİK ENZİM İNHİBİSYONU ÜZERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Son yıllarda artan ilgi nedeniyle, doğal bitkisel ürünlerin antioksidan ve antimikrobiyal tedavi amaçlı kullanımına yönelik olarak, yapısı ve faydaları tam olarak anlaĢılmamıĢ bitkilerle ilgili bir araĢtırma alanı ortaya çıkmıĢtır. Bu kapsamda Hippophae rhamnoides L. (Yabani iğde) bitkisinin meyvelerinin ve yapraklarının farklı polaritelere sahip ekstrelerinin toplam fenolik bileĢik, total antioksidan aktivite, antimikrobiyal aktivite ve enzim inhibisyonu etkilerinin araĢtırılması çalıĢmamızın amacını oluĢturmaktadır. Yabani iğde bitkisinin çeĢitli solvent ekstraksiyonlarının (su ve hacimce %80‘lik çeĢitli solventler: metanol, etanol, aseton ve hegzan) meyve özü ve yapraklarının toplam fenolik içeriği, antioksidan kapasitesi, flavonoid içeriği ve antimikrobiyal aktivite, enzim inhibisyon özelliği incelenmiĢtir. Yabani iğde bitkisi ekstreleri yüksek fenolik içeriğe sahiptir. Bitki ekstraktlarının antioksidan aktivitelerini belirlemek için DPPH (2,2 difenil-1-pikrilhidrazil) serbest radikal giderici yöntemi kullanılmıĢtır. Yabani iğde içerik profilleri ise GC-MC (Gaz Kromotografisi-Kütle Spektrometresi) ile belirlenmiĢtir. Sonuçlar, bitkilerin yapısındaki fenolik bileĢiklerin belirlenmesi ve yüksek antioksidan aktivite göstermesinde, ekstraksiyon çözücüsü seçiminin, incelenen bitki kısmının ve kimyasal yapı gibi faktörlerin önemli etkileri olduğunu göstermiĢtir. ÇalıĢılan bitkinin yaprak ve meyvelerinin tüm ekstraktlarında antioksidan aktivite belirlenmiĢtir. Hippophae rhamnoides L. (Yabani Ġğde) bitkisinin meyvelerinden ve yapraklarından hazırlanan aseton ekstrelerinin antioksidan aktiviteye sahip olduğu ve aktivitenin yaprak ekstrelerinde daha yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. Meyvelerden hazırlanan ekstreler arasından en yüksek toplam fenolik içerik miktarı aseton ekstresinde olduğu tespit edilmiĢtir. Ayrıca yabani iğde iv yapraklarından hazırlanan ekstreler arasından en yüksek toplam fenolik içerik miktarı aseton ekstresinde olduğu tespit edilmiĢtir. Genel olarak, meyve ve yaprak ekstraktlarının farklı çözücülerle elde edilmiĢ örneklerinde yüksek düzeyde antioksidan aktivite olduğu gözlemlenmiĢtir. Metanol, hegzan, etanol, aseton ve su gibi farklı çözücülerin kullanılmasına rağmen, meyve ve yaprak örneklerinin antioksidan aktivitesinin yüksek olduğu görülmüĢtür. Yabani iğde meyve ve yapraklarının antibakteriyel aktivite değerlerine bakıldığında analiz edilen Bacillus cereus, Escherichia coli, Listeria monosaytogenes, Staphylococcus aerous, Salmonella typhie bakterilerine karĢı antimikrobiyal aktivite gösterdiği görülmüĢtür. Test mikroorganizmaları üzerinde oluĢan inhibisyon zonları ölçülmüĢtür ve tüm test mikroorganizmaları üzerinde antimikrobiyal etki tespit edilmiĢtir. Yabani iğde hem meyve hem de yaprak ekstraktlarının farklı mikroorganizmalara karĢı antibakteriyel aktivite gösterdiği görülmektedir. Yaprak ekstraktlarının genellikle daha yüksek inhibisyon zonlarına sahip olduğu tespit edilmiĢtir. Yabani iğde bitkisinin potansiyel antibakteriyel özelliklere sahip olduğu düĢünülmektedir. Yapılan çalıĢmada ayrıca yabani iğde (Hippophae rhamnoides L.) bitkisinin yaprak ve meyve kısımlarının önemli bir metabolik enzim üzerine inhibisyon etkilerinin olduğu ve yaprak ekstrelerinin meyve ekstrelerine göre daha iyi inhibisyon etkisi gösterdiği tespit edildi. Elde edilen sonuçlara göre Yabani iğde (Hippophae rhamnoides L.) tüketimin glokom, AD, epilepsi gibi hastalıkların tedavisi için etkili olabileceği ve literatüre yeni inhibitörlerin eklenmesi noktasında katkı sağlayacağı düşünülmektedir.