Abstract:
Bu araştırmanın temel amacı sınıf öğretmenlerinin çevre eğitimi bakış açıları
ve çevre okuryazarlıklarının epistemolojik inançlarını nasıl etkilediğini belirlemektir.
Araştırmanın ikincil amacı ise sınıf öğretmenlerinin epistemolojik inanç düzeylerini
ortaya koymaktır. Araştırmada bu amaçlar doğrultusunda nitel ve nicel yöntemleri
birlikte kullanılmasına imkân sunan karma araştırma yöntemi (mixed type)
kullanılmıştır. Araştırma sürecinde öncelikle nicel veriler toplanıp analiz edilerek alt
örneklem grupları oluşturulmuş, farklı epistemolojik profillere sahip alt örneklem
grubundan ise nitel veriler toplanıp analiz edilmiştir.
Araştırma, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Erzurum ili Yakutiye İlçesinde
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan 77 sınıf öğretmeninin
katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Tüm katılımcılara Epistemolojik İnanç Ölçeği
uygulanarak sınıf öğretmenlerinin epistemolojik inanç̧ düzeyleri belirlenerek alt
örneklem belirlenmiştir. Öğretmenler ölçekten aldıkları puanlara göre alt, orta ve üst
epistemolojik profili temsil edecek şekilde üçer kişilik üç alt gruba ayrılmışlardır. Alt
örneklemdeki dokuz sınıf öğretmeninin katılımı sağlanmıştır. Birbirinden farklı
meslekî deneyimlerde olan öğretmenlerden altısı kadın üçü ise erkektir. Öğretmenler;
en az üç yıl deneyimli olmak, sınıf öğretmenliği yapıyor olmak ve MEB’e bağlı bir
devlet okulunda çalışıyor olmak ölçütlerine uygun olarak seçilmiştir. Katılımcıların
çevre okuryazarlıklarını belirlemek için dokuz yarı yapılandırılmış sorudan oluşan
görüşme formu kullanılmıştır. Diğer yandan katılımcıların çevre eğitimine ilişkin
görüşlerini tespit etmek için de yedi yarı yapılandırılmış sorudan oluşan görüşme
formu kullanılmıştır. Uzman görüşleri ve pilot uygulamalar sonrasında veri toplama
sürecine geçilmiştir.
Nicel veriler betimsel istatistik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Veri
analizi sürekli karşılaştırma yöntemi ve tümevarımsal içerik analizi yardımıyla
viii
gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sonucunda önce kavramlar sonrasında ise bu
kavramları temsil eden temalara ulaşılmıştır. Veri analizleri sonucunda çevre eğitimi
özelinde üst epistemolojik profili temsil eden öğretmenlerin daha çok değerler
eğitimine atıf yaptıkları ortaya çıkmıştır. Diğer yandan orta ve alt epistemolojik profili
temsil eden öğretmenlerin ise çocuk merkezli yaklaşım ve çevre eğitimine daha fazla
atıf yaptığı tespit edilmiştir. Ek olarak öğretmenlerin çevre okuryazarlık özelinde üst
epistemolojik profili temsil eden öğretmenlerin daha çok vatandaşlık eğitimi ve
değerler eğitimine atıf yaparken orta ve alt epistemolojik profili temsil eden
öğretmenlerin ise çevre eğitimi ve değerler eğitimine atıfta bulunduğu tespit edilmiştir.
Ulaşılan sonuçlar, mevcut literatür temelinde derinlemesine tartışılmış̧ ve bu
doğrultuda gerekli öneriler verilmiştir
