Abstract:
Gölge oyunu, Türk kültüründe önemli bir yeri olan ve güncel olayları
eğlendirirken bilgilendirme görevine sahip bir işleve sahiptir. Çağlar boyunca halkın
ilgisini kaybetmemiştir ve ele aldığı konularla hem bir yol gösterici hem de
eğlendirirken öğreten ve hicveden bir işleve sahip olmuştur. Bu yönüyle Türk hikâye
anlatım kültüründe önemli bir yer tutar.
16. yüzyılda Osmanlı topraklarına gelen gölge oyunu zamanla teknolojinin
gelişmesiyle radyo, sinema ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarına bırakmıştır. Bu
araçlar yıllar içinde gelişerek toplumsal etkenlerle birlikte hızla yayılmanın yanı sıra
en büyük etkiyi televizyon sağlamıştır, çünkü kolay ulaşım ve görsel-işitsel unsurları
kullanarak izleyicisine hitap etmiştir.
Televizyonun gölge oyunun yerine geçmesiyle birlikte anlatı yapısı ve
ideolojisinde olumlu ve olumsuz değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişimler
dikkate alınarak, televizyonun toplumlar üzerindeki etkisi ve manipülasyonu
üzerinden kaybedilen ve değişen değerler tartışılacaktır.
Çalışma kapsamında Karagöz ve Hacivat gölge oyunu ile bir reality programı olan
Yemekteyiz isimli televizyon programı kuramsal çerçevede ele alınarak gölge oyunun
yerini aldığı düşünülen televizyonun benzer ve değişen yapısı Zafer Özden’in Film
Eleştirisi kitabında yer alan türsel eleştiri yöntemi referans alınarak incelenmiştir
