Abstract:
20.yy‟da yaĢanan sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel, tarihsel, bilimsel ve
teknolojik geliĢmelerin dönüĢtürücü hızı, dönemin sanat hareketlerini de etkisi
altına almıĢ ve klasik sanat anlayıĢının aĢılmasına öncülük edecek yenilikçi
eğilimlerin ortaya çıkıĢına zemin hazırlamıĢtır. Tiyatro alanında yaĢanan köklü
değiĢimler; tiyatronun teatralleĢerek, kendine özgü araçların arayıĢına girmesi,
hiyerarĢik yapının kırılması, metnin dönüĢümü, oyunculuk yöntemleri, mekânın
iĢlevselliği, oyun alanı ile seyir alanı iliĢkisi, seyircinin konumu ve iĢlevselliği,
katarsis kavramının dönüĢümünü beraberinde getirmiĢ; tiyatronun öz ve biçim
iliĢkisini ciddi biçimde etkilemiĢtir. Günümüze kadar uzanan bu süreç içerisinde
sanat pratiklerinin temsili konusu hala önemli bir sorunsal olarak gözükmektedir.
Ġçinde bulunduğumuz 21.yy, bilimin ilerlemesiyle beraber yaĢanan
geliĢmeler, telefon, kamera, televizyon, internet vb. araçlarla iletiĢimin
hızlanmasını sağlamıĢ ve bilginin yayılma hızına bağlı olarak tiyatronun da
birçok disiplin ve bilimsel yeniliklerden etkilenerek tiyatroda çoklu ortamın
zeminini oluĢturmuĢtur. Tiyatroda, projeksiyon gibi görece daha eski multimedya
araçlarının kullanımı, günümüzde teknolojik geliĢmelerle entegre olarak video,
video-art, film, animasyon, ses sistemleri, sanal gerçeklik araçları vb. unsurların
birlikte kullanımı, sanatın öz-biçim iliĢkisinin tekrar sorgulanmasını gerekli
kılmıĢtır. Ayrıca bunlara bağlı olarak sinematografiden yararlanılmaya
baĢlanması, sahne-seyirci iliĢkisi bakımından çeĢitli biçimsel geliĢmelere imkân
sağlamıĢtır. Özellikle iletiĢim alanındaki geliĢmeler tiyatroyu olumlu yönde
etkilemiĢ ve multimedya kullanımını hızlandırmıĢtır. Wagner‟den bu yana
disiplinler arası bir sanat olduğuna vurgu yapılan tiyatroda, multimedya
kullanımının da katkısıyla sahnede çeĢitli sunum teknikleri açığa çıkmıĢtır.
Özellikle 20.yy‟ın son çeyreğinde görsel kültürün yükseliĢine sebep olan
dijitalleĢme çağı, toplum yapısına etkisi olduğu kadar tiyatro alanında da etkin bir
vi
unsur olmuĢtur. Tiyatroda dijital teknolojilerin kullanılması tiyatroda temsil
sorunsalına yepyeni bir boyut kazandırmıĢtır. Bu tez çalıĢmasında, 19.yy‟ın
sonlarında tiyatroda yoğun bir Ģekilde kullanılmaya baĢlayan multimedya
araçlarının ulaĢtığı yeni boyut incelenecektir. ÇalıĢmanın kuramsal çerçevesi, son
yıllarda multimedya kullanımıyla büyük etki yaratan YeĢim Özsoy‟un sahneleme
örnekleriyle desteklenecektir
