HAVALİMANINDA ÇALIŞAN PERSONELİN GIDA GÜVENCESİ VE BESLENME DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Amaç: Havalimanlarında yiyecek ve içecek hizmetleri veren kuruluşların gümrüksüz alanda faaliyet göstermelerinden kaynaklı ücretlendirme politikaları döviz cinsinden olması ve havalimanlarının şehre uzak olmasından dolayı çalışanların yiyecek içecek alışverişini yapma konusunda sıkıntı çekebilecekleri öngörülmektedir. Bu sebeple bu çalışmada Atatürk Havalimanı ve İstanbul Havalimanı çalışanlarının beslenme durumları ile gıda güvencesi durumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, havalimanı çalışanlarının beslenme davranışlarını ve bilgilerini obezite geliştirme riski bağlamında değerlendirmeyi amaçlamıştır. Materyal Metod: Yüz yüze yapılan ve kesitsel nitelikteki araştırmada İstanbul ve Atatürk hava limanlarındaki çalışan üzerinde yapılmıştır. 381 kişiye anket uygulanmıştır. Kesitsel nitelikte bir çalışma yapılmıştır. Normal dağılıma uygunluk için Shapiro-Wilk ve Kolmogorov testleri ile değerlendirilmiştir. Kategorik Fin gruplara göre karşılaştırılmasında ki-kare testi kullanılmış olup; oranların çoklu karşılaştırmaları Bonferroni düzeltmeli Z testi ile incelenmiştir. Normal dağılım göstermeyen verilerin ikili gruplara göre karşılaştırılmasında Mann-Whitney U testi, normal dağılıma sahip verilerin karşılaştırılmasında bağımsız iki örneklemli t testi kullanılmıştır. Üç ve daha fazla kişilik gruplara göre normal dağılım göstermeyen verilerin karşılaştırılmasında Kruskal Wallis testi, çoklu karşılaştırmalar ise Dunn testi ile analiz edilmiştir. Normal dağılmayan veriler arasındaki ilişkiyi analiz etmek için Spearman's rho korelasyon katsayısı kullanılırken; puanlar arasındaki ilişkiyi analiz etmek için kısmi korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Gıda güvencesi puanını etkileyen bağımsız değişkenleri analiz etmek için doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Orta veya şiddetli gıda güvensizliğini etkileyen risk faktörlerini incelemek için ikili lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak alınmıştır ve veriler IBM SPSS V23 ile analiz edilmiştir. Akdeniz Diyetine Bağlılık Ölçeği (MEDAS) vi Martínez-González ve arkadaşlarının tasarladığı, kardiyovasküler hastalıklardan primer korunmada Akdeniz tipi beslenme alışkanlıklarının etkisini araştırmayı amaçlayan ölçek kapsamında, 14 soruluk ölçek kullanılmıştır. Ölçeğin puanına göre kişinin Akdeniz tipi beslenme alışkanlığına uyumu belirlenmektedir. “Gıda Güvencesizliği Skalası (Food Insecurity Experience Scale –FIES)” kullanılmıştır. FIES, bireyin veya hane halkının gıda erişilebilirliğine yönelik deneyimini ve davranışını değerlendirmek için kendi kendine uygulanan bir ankettir. Bulgular: Gıda güvencesi maddeleri ve uyumları incelendiğinde uygunluk içi (infit) değerleri 0,67 ile 1,27 aralığında elde edilmiştir. Genel olarak incelendiğinde Wholeday maddesinin outfit değerinin 2'nin üzerinde olması ve korelasyon sonucunda healthy ile arasında 0,40'nın üzerinde korelasyon olması sebebiyle bu maddenin yapıdan çıkarılması gerektiği anlaşılmıştır. MEDAS ile gıda güvencesi arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönlü çok zayıf bir ilişki elde edilmiştir. Besin güvencesi eşik değerlerine göre orta veya şiddetli ve şiddetli gıda güvensizliğin dağılımındaki katılımcıların %14,6’sı orta veya şiddetli gıda güvensizliğine sahipken %2,9’u şiddetli gıda güvensizliğine sahiptir. Besin güvencesi skoruna etki eden değişkenler lineer regresyon analizi ile incelendiğinde ve oluşturulan regresyon modeli istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (F=7,360; p<0,001). Oluşturulan regresyon modelinde bağımsız değişken ile bağımlı değişkenin %24,8’lik kısmı açıklanmıştır. Orta veya şiddetli gıda güvensizliği etki eden risk faktörleri univariate ve multivariate modeller olarak binary lojistik regresyon analizi ile incelendiğinde. Univariate modelde toplam eğitim süresi artıkça orta veya şiddetli besin güvensizliği riski azalmaktadır (OR=0,815; p<0,001). Multivariate ise bu oran 0,854 olarak elde edilmiştir (p=0,008). Yaş ile boy uzunlukları arasında çok zayıf düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Cinsiyete göre BKİ ortancaları farklılık göstermektedir. Bu farklılık normal ve fazla kilolu olanların cinsiyete göre oranlarının farklılık göstermesinden kaynaklanmaktadır. Erkeklerin %43,5’i ve kadınların %55,9’u normal iken erkeklerin %34,5’i ve kadınların %20,7’si fazla kilolu olarak elde edilmiştir. Sonuç: Araştırmaya katılan katılımcıların gıda güvencesi değerlerinin uygun ve kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu görülmektedir. Ayrıca Akdeniz diyeti ile gıda güvencesi arasında anlamlı ve düşük düzeyde ilişki bulunmuştur.