Asırlık Fabrikanın Dönüşümü: Bomontiada

Abstract

Adını İstanbul’un en eski semtlerinden birine vermiş olan Bomonti Bira Fabrikası, ülkemizde modern bira üretim tekniğiyle imalata başlamış olan ilk bira üretim tesisidir. Bomonti Kardeşler 1890 yılında, fabrikada üst fermantasyon yöntemiyle bira üretimine başlamışlardır. Bomonti Bira Fabrikası, İsviçreli Bomonti Kardeşlerin İstanbul’da gerçekleştirdiği bir özel teşebbüs olması ve konumu açısından önemlidir. 19’uncu yüzyılın sonuna doğru gittikçe değerlenen Galata ve Pera semtlerinin çevresine eklemlenen yeni yerleşim ve sanayi bölgelerinden biri olan Feriköy’de, 1890 yılında kurulan Bomonti Bira Fabrikası, Osmanlı iktisadi tarihinin en önemli özel sektör yatırımlarından biridir ve ülkede bira sanayiinin gelişiminde büyük rol oynayan öncü bir kuruluş olmuştur. Bu fabrikada yıllar içinde farklı deneyimler yaşanmıştır. Bomonti sanayi tesisleri, 1892 Bomonti Bira Fabrikası’yla başlamış ve 1954’de yapılan imar planında bölgenin Sanayi Bölgesi olarak ilan edilmesine kadar geçen sürede, plansız gelişime devam etmiştir. Üretimin tamamen durmasıyla tesis 1991 yılında boşaltılmıştır. Boşaltılan ve terk edilen diğer sanayi mirasları gibi Bomonti Bira Fabrikası da bakımsızlıktan dolayı zarar görmüştür. Alanda hızlı bir tahribat yaşanmıştır ve fabrikanın donanımı kısmen korunmuştur. Fabrika 1991 yılında boşaltıldıktan 7 sene sonra koruma altına alınmıştır. Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nı oluşturan yapıların restorasyonu Han Tümertekin tarafından tamamlandıktan sonra, Han Tümertekin yeniden işlevlendirme, restorasyon ve adaptif yeniden kullanım projesini yönetmiş ve yerleşkenin kamusal alan ve kent tasarımı aşamasından sonra, bazı topluluklar ve ziyaretçilerin gereksinimlerine cevap verebilecek bir sosyal kültür projesinin ve sürekli değişen fiziksel tasarımın nasıl yaratılacağını anlamaya çalışarak “Bomontiada” projesine dahil olmuşlardır. Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nda hayat bulan Bomontiada, düşünmeye, yaratmaya ve eğlenmeye davet ettiği gibi, kentin dokusuna da sahip çıkarak, İstanbul’un merkezinde canlandırdığı “bir araya gelme” kültürünü taşıyan yaşam alanı olarak tasarlanmıştır