Yunus Emre’nin “Mânâ Denizine Daldık” Şiirinin Göstergebilimsel İncelemesi

Abstract

Yunus Emre, XIII.–XIV. yüzyıl Anadolu coğrafyasında saf, canlı Türkçeyle sufiyâne şiirler söyleyen bir şairdir. Yunus Emre’de insanlara yol gösterme ve bu anlamda manevi bir öncü olma vasfı mevcuttur. Sehl-i mümteni kabul edilebilecek nitelikteki şiirlerinde kullandığı sembol ve motifler, Türklerin akidelerini idrakinde kılavuz rolü üstlenir. Bu çalışmada incelenen “Mânâ Denizine Daldık” şiiri de dinî-tasavvufî semboller içermektedir. Bu sembolik olma vasfı sebebiyle eserin göstergebilimsel açıdan incelenmesinin uygun olduğu düşünülmüştür. İlk bölümde; şiir sunulmuştur. İlerleyen bölümlerde şiir; Karşıtlık ve Karşılaştırma Tekniği, Kişi Kesiti, Kelime ve İbare Yinelemeleri, Biçimsel Yapı, Yüzey Yapı, Yüzey ve Derin Yapı alt başlıkları altında incelenmiştir. Karşıtlık ve Karşılaştırma Tekniği, eserdeki zıtlıkları ortaya koyarak mukayese etmektedir. Kişi Kesiti bölümünde, kişilerin derinlemesine özellikleri belirtilmiştir. Ayrıca, Yunus Emre’nin şiirlerinde Kelime ve İbare Yinelemeleri sıkça kullanılmıştır, sanatçı bu yolla kıymet verdiği sözün hafızalarda kalmasını sağlar ve pekiştirerek hedefe ulaşmayı kolaylaştırır. Biçimsel Yapı’da şiirin şekil özelliklerine değinilmiş ve bunun üslûba yaptığı katkı vurgulanmıştır. Yüzey Yapı’da şiirde; zaman ve mekân olgusu, kullanılan seslerin yarattığı çağrışımlar irdelenmiştir. Derin Yapı’da ise kelimelerin mânâları ve çağrışımları detaylı olarak ele alınmıştır.