GENEL İŞLEM KOŞULLARININ DENETİMİ

Abstract

Genel işlem koşulları, aynı tip sözleşmelerde kullanılmak üzere, önceden tek taraflı olarak hazırlanan ve benzer içeriğe sahip koşullardır. Bu sözleşmeler tek taraflı olarak sözleşmenin kurulma anından önceki bir zamanda hazırlandığı için karşı tarafın bu koşullara müdahale etmesi mümkün olmamaktadır. Bu sebeple de söz konusu genel işlem koşullarının uygulanması sırasında sözleşmenin temeli olan karşılıklı irade uyuşmasının varlığı konusunda şüpheler ortaya çıkmaktadır. Bu şüphelerin ortadan kaldırılması ve genel işlem koşullarından haberi olmayan karşı tarafın; aleyhine olan hususlar hakkında tam bir bilgi sahibi olması ve korunmasının sağlanması amacıyla, kanun yoluyla sözleşmelere müdahale edilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Söz konusu bu müdahale, genel işlem koşullarının idari ve yargısal olarak denetimi aracılığıyla sağlanmaktadır. Çalışmamızın ana konusunu oluşturan genel işlem koşullarının yargısal denetimi temelde; yürürlük denetimi, yorum denetimi, içerik denetimi olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır. Çalışmamda genel işlem koşullarının denetimini her ne kadar TBK çerçevesinde incelesem de TTK ve TKHK kapsamında da bu konuda düzenlemeler bulunduğu görüldüğünden, konu haksız rekabet ve haksız şartlar bakımından da incelenmeye çalışılmıştır.