EBEVEYN ROLÜNE İLİŞKİN KENDİLİK ALGISI İLE ERKEN DÖNEM UYUMSUZ ŞEMALAR VE ALGILANAN EBEVEYNLİK STİLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmada ebeveynlerin erken dönem uyumsuz şemaları, algılanan ebeveynlik stilleri ve ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algıları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu 2019 yılında İstanbul ili Kadıköy ilçesinde yaşayan, rastgele belirlenmiş 38 erkek, 128 kadın olmak üzere 166 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmada ebeveynlerin ebeveynlik kendilik algıları, erken dönem uyumsuz şemaları ve algıladıkları ebeveynlik biçimleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi için ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda ebeveynlerin ebeveynlik kendilik algıları, erken dönem uyumsuz şemaları ve algıladıkları ebeveynlik biçimleri arasında ilişki belirleme, ebeveynlik kendilik algıları ile bazı demografik değişkenler arasında da karşılaştırma yapılmıştır. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği”, “Young Şema Ölçeği Kısa Form-3” ve “Young Ebeveynlik Ölçeği” kullanılarak veriler toplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin yapısal özelliklerini ortaya koymak amacıyla betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veri grubunun normal bir dağılım göstermesinden dolayı yetişkin ebeveynlerin ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algıları ile demografik özellikler arasında ortaya çıkan farklılaşmayı belirlemek amacıyla t-testi ve One Way ANOVA analizleri gerçekleştirilmiştir Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ebeveynlerin ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algılarının rol doyumu faktörünün yüksek, yatırım faktörünün düşük çıktığı, yaş, çocuk sayısı gibi değişkenlerin ebeveynlik rolüne ilişkin kendilik algısıyla ilişkisi olduğu anlamlı düzey farklılaştığı; cinsiyet ve birlikte yaşama durumunun ebeveynlik rolüne ilişkin kendilik algısıyla ilişkili olduğu fakat tüm alt faktörleriyle anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; ebeveynlerin cezalandırıcılık, fedakarlık, ayrıcalıklılık/ yetersiz özdenetim, duygusal yoksunluk şemalarının etkin olduğu, annelerinden ve babalarından aynı şekilde koşullu / başarı odaklı, değişime kapaı / duyguları bastıran ebeveynlik stili, farklı olarak annelerinden kuralcı/kalıplayıcı ve babalarından duygusal bakımdan yoksun bırakıcı ebeveynlik stili algıladıkları bulunmuştur. Ayrıca algılanan ebeveynlik stilinin ebeveynlik rolüne ilişkin kendilik algısı üzerinde etkisi olduğu da saptanmıştır.