ÇALIŞAN KADININ VE ÇALIŞMAYAN KADININ SOSYO-KÜLTÜREL UNSURLAR BAĞLAMINDA İNCELENMESİ: İSTANBUL ÖRNEĞİ

Abstract

Feminizm; “hak ve özgürlük” anlayışı olarak ortaya çıktığı 18.yüzyıldan 21.yüzyıla kadar, her ideoloji gibi birçok aşamalardan geçmiştir. Bu geçiş süreçlerinde öteki ideolojiler gibi elbette feminizm de gelişmiş, değişmiş ve farklı türlere ayrışmıştır. İçinde barındırdığı değişikliklere rağmen konu itibariyle feminizm aslında kimlik ve cinsiyete dayalı iş bölümü gibi olgularda kendini, kadın ekseninde ortaya çıkarmıştır. Özellikle son dönemlerde Türkiye’deki feministlerin belki de en fazla tartıştığı konulardan biri, bütün ayrımların dışında bir kadın kimliğinin var olduğu söylemidir. Yani kız/kadın, boşanmış/dul, ev hanımı/iş kadını gibi ayrımların ötesinde tek bir kadın kimliği oluşturulması ve kadının hak ettiği değere sahip olma mücadelesindedirler. Dahası feminist anlayışına göre, kadın kimliği sadece ayrım odaklı belirlendiği sürece kadın tek tür olmaktan çıkmakta ve ayrımlara bağlı üstünkörü bir tanımlamayla statü giydirilmektedir. Bu nedenle feministlerin bu ayrımın ortadan kalkması için mücadele ettikleri bilinmektedir. Bu çalışmada her ne kadar kadın, kimlik, cinsiyet gibi feminizm içerikli konulara değinilse de çalışmanın asıl amacı çalışan ve çalışmayan kadın kimliğini oluşturan sosyo-kültürel faktörlerin nasıl oluştuğuna, kişinin bunları nasıl öğrendiğine, bunları nasıl uyguladığına, kadının toplumsal etkileşiminde ve günlük yaşamında edindiği kimliğe göre nasıl hareket ettiğine odaklanmaktadır. Ayrıca, kadın kimliğinde etkili olan faktörler; cinsel, sosyal, kültürel, ekonomik, eğitimsel, dinsel, kökensel ve ailesel unsurlar çerçevesinde kadın değerlendirilecektir. Bu nedenle “kadın ve erkek” ayrımı ile elde tutulur bir veri oluşturamayacağı varsayıldığından ötürü “çalışan kadın ve çalışmayan kadın” çerçevesinde durum değerlendirilecektir. Çalışmanın hedeflerinden bir diğeri ise, kadın kimliğinin oluşumunda etkili olan sosyo-kültürel unsurların her iki grup arasındaki olası geçişkenliği gözlemlenerek değişen, gelişen Türkiye’de “yeni nesil kadın” figürünün meydana gelip gelmediğidir. Araştırma evreni İstanbul’da ikamet eden, 18-58 yaş aralığındaki çalışmayan ve özel sektörde çalışan kadınlardan oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi Ataşehir, Kadıköy, Üsküdar, Altunizede, Ümraniye ve Eyüp olarak daraltılmıştır. Yapılandırılmış kapalı ve açık uçlu anketten elde edilen verilerin, araştırmacının literatür taraması, saha gözlemleri ve yorumlamasıyla elde edilen nicel ve nitel birikiminin bulgularla ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu gaye ile kadın kimliğinde etkili olan unsurların bütüncül bir yaklaşımla cinsiyet, eğitim, ekonomi, coğrafya, sosyokültürel ve geleneksel unsurlar çerçevesinde durumu değerlendirilecektir. Katılımcılara anahtar kişi/kişiler vasıtasıyla bilinen kartopu örneklem tekniğiyle ulaşılacaktır.